ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਘਾਤਕ ਸਿੱਧ ਹੋ ਸਕਦੇ ਨੇ ਮੋਬਾਈਲ

ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਵਿਚ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰੀੲੇ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਪਾਰੀ ਵਰਗ ਦੇ ਹੋਰ ਨੌਕਰੀ ਪੇਸ਼ਾ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਰੂਪ ਨਾਲ ਵਰਤ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਥੇ ਹੀ ਸਾਡੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨਿੱਕੜੇ ਬਾਲਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਹਾਲੇ 16–17 ਸਾਲ ਦੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਾਸ ਮੋਬਾਇਲ ਫੋਨ ਰੱਖਣ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਬਾਲੜੇ ਮੋਬਾਈਲ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਕਾਇਲ ਹਨ ਕਿ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਣ ਲੱਗੇ ਵੀ ਦੇਰ ਰਾਤ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਮੈਸਿਜ ਭੇਜਦੇ ਹਨ ਤੇ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ’ਤੇ ਸੌਣ ਲੱਗੇ ਵੀ ਮੋਬਾਈਲ ਆਪਣੇ ਸਿਰਹਾਣੇ ਰੱਖ ਕੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਗੱਲ ਹੋਰ ਜੋ ਵੇਖਣ ਵਿਚ ਆਈ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਦਸਵੀਂ ਅਤੇ ਬਾਰਵੀਂ ਕਲਾਸ ਵਾਲੇ ਪੜ੍ਹਾਕੂ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਮੋਬਾਇਲ ਫੋਨ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੇ ਰੋਕਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਇਹ ਆਪਣੀਆਂ ਸਕੀਮਾਂ ਲਾ ਕੇ ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਲੈ ਹੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਪੇ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਸਿਰ ਚੜ੍ਹਾਈ ਵਿਗੜੀ ਔਲਾਦ ਹੈ। ਇਹ ਮੁੰਡੇ–ਕੁੜੀਆਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਬੇਢੰਗੇ ਤੇ ਅਸ਼ਲੀਲ ਮੈਸੇਜ ਭੇਜਦੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਮੁੰਡੇ–ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਬਿਨਾਂ ਕਾਰਨ ਮੋਬਾਇਲ ਰੱਖਣਾ ਫ਼ੈਸ਼ਨ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਮੁੰਡਾ ਕੋਰਾ ਵਿਹਲਾ ਕਿਉਂ ਨਾ ਫਿਰਦਾ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਕੋਲ ਮੋਬਾਈਲ ਨਾਲ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਯਾਰ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ ਕਿ ਯਾਰ ਆਧੁਨਿਕ ਜ਼ਮਾਨਾ ਹੈ ਤੂੰ ਆਪਣਾ ਨਿੱਜੀ ਮੋਬਾਈਲ ਰੱਖ। ਅੱਜ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਘਾਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੋਬਾਈਲਾਂ ਦਾ ਹੀ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੁੰਡੇ–ਕੁੜੀਆਂ ਲੱਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚੋਂ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ’ਤੇ ਓਪਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਰਾਹੀਆਂ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਸੇ ਖ਼ਰਚ ਕਰਕੇ ਸੌਖ਼ੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਤੇ ਵਿਦਿਆ ਲੈ ਕੇ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਥੋਂ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਦਾ ਰਾਹ ਫੜ ਰਹੇ ਹਨ। ਚਲੋ ਛੱਡੋ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਹੁਣ ਗੱਲ ਮੋਬਾਇਲ ਫੋਨਾਂ ਦੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਜੇਕਰ ਮਾਪੇ ਚਾਹੁਣ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਨਾਬਾਲਗ ਮੁੰਡੇ–ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਲਗਾਮਾਂ ਕੱਸ ਕੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਘਰ ਵਿਚ ਨਿੱਜੀ ਮੋਬਾਈਲ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਵਰਜ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨਾਂ ਨੇ ਹੀ ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ ਤੋਂ ਤੋੜ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਦੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਖ਼ਰਚੀ ਮਾਪਿਆਂ ਤੇ ਭਾਰ ਪਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਨਵੀਆਂ–ਨਵੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨਵੇਂ–ਨਵੇਂ ਲਾਲਚ ਦੇ ਕੇ ਮੋਬਾਈਲ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਜਾਰੀ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਲਾਂਵੇ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਸਾਡੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਪਾਣੀ ਵਾਂਗ ਪੈਸਾ ਵਹਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਇਸ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਤੇ ਬੇਸਮਝੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹਾਂ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਭਵਿੱਖ਼ ਤਰੱਕੀ ਦਾ ਰਾਹ ਭੁੱਲ ਕੇ ਅਜਿਹੇ ਹਨੇਰੇ ਰਸਤੇ ਤੇ ਤੁਰ ਪਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਬਰਬਾਦੀ ਹੈ। ਸੋ ਅੱਜ ਲੋੜ ਹੈ ਸਾਡੇ ਸੂਝਵਾਨ ਮਾਪਿਆਂ, ਲੀਡਰਾਂ ਤੇ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿ ਉਹ ਸਾਡੇ ਨਾਬਾਲਗ ਮੁੰਡੇ–ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਰਸਤਾ ਦਿਖਾਉਣ ਤੇ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਕੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕਰਕੇ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਕਾਰਾਤਮਕ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਮੋਬਾਇਲ ਫੋਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ।


ਸੁਖਪਾਲ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ
(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ)

ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਡੇਰਾਵਾਦ ਦੀ ਚੁਣੌਤੀ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਨਿਪਟੇ?

ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵੱਲੋਂ 12 ਮਈ ਨੂੰ ਸਲਾਬਤਪੁਰਾ (ਬਠਿੰਡਾ) ਵਿਖੇ ਦਸਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੇ ਯੁੱਗ-ਪਲਟਾਊ ਕਾਰਜ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਸਦਕਾ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਅਤੇ ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦੇ ਦੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਪੈਦਾ ਹੋੲੇ ਤਿੱਖੇ ਟਕਰਾਅ ਦੀ ਸ਼ਿੱਦਤ ਭਾਵੇਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਘਟੀ ਹੈ ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਸਫੋਟਕ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਅਤੇ ਡੇਰਾ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਨਿੱਕੇ-ਮੋਟੇ ਟਕਰਾਅ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। 13 ਜੂਨ ਨੂੰ ਚੀਮਾ ਮੰਡੀ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਟਕਰਾਅ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਤੇ ਡੇਰਾ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇਥੇ ਹੋੲੇ ਟਕਰਾਅ ਵਿਚ ਦੁਕਾਨਾਂ, ਰੇਹੜੀਆਂ ਤੇ ਵਾਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗਾਂ ਲਾਉਣ ਤੱਕ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਚੀਮਾ ਮੰਡੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਦਿੱਲੀ ਰਹਿੰਦੇ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਸ: ਗੁਰਜੰਟ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਸੇ ਸਮਾਗਮ ਵਿਚ ਇਹ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਡੇਰੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਦਾ ਸਾਥ ਛੱਡ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਧਰਮਾਂ ਵਿਚ ਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਡੇਰਾ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਨੇ ਬੁਰਾ ਮਨਾਇਆ ਅਤੇ ਗੁਰਜੰਟ ਸਿੰਘ ’ਤੇ ਚੀਮਾ ਮੰਡੀ ਆਉਣ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਤੇ ਡੇਰਾ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਟਕਰਾਅ ਵਧ ਗਿਆ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਦਖ਼ਲ ਦੇ ਕੇ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਗੜਨ ਤੋਂ ਬਚਾ ਲਿਆ।
ਇਸ ਘਟਨਾ ਦੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਥਾਂ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਵਾਪਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿ ਡੇਰਾ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਵੱਡਾ ਟਕਰਾਅ ਆਰੰਭ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
12 ਮਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਤੱਕ ਵਾਪਰੇ ਸਮੁੱਚੇ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਨੂੰ ਦੇਖੀੲੇ ਤਾਂ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਦਾ ਮੁਖੀ ਆਪਣੇ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਵੱਡੀ ਗ਼ਲਤੀ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਮਨ ਨਾਲ ਸਵੀਕਾਰ ਕੇ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਖਿਮਾ ਯਾਚਨਾ ਕਰਕੇ ਟਕਰਾਅ ਨੂੰ ਸਥਾਈ ਤੌਰ ’ਤੇ ਟਾਲਣ ਲਈ ਕੋਈ ਉਸਾਰੂ ਰੋਲ ਅਦਾ ਕਰਨ ਵਿਚ ਅਸਫ਼ਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕਮੇਟੀ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਰਾਜ ਵਿਚ ਅਮਨ ਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਤਹੱਮਲ ਅਤੇ ਦੂਰਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਭਾਵੇਂ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਕੁਝ ਅਵੇਸਲੀ ਅਤੇ ਗ਼ੈਰ-ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਸੀ ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਚੌਕਸ ਹੋ ਗਈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਵਾਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿਚ ਹੋਰ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਸੰਤ-ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੇ ਵੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ਲਈ ਸੁਹਿਰਦਤਾ ਨਾਲ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਮੈਂਬਰ ਸ: ਤ੍ਰਿਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਰੋਲ ਵੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾਜਨਕ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਧਿਰਾਂ ਲਈ ਅਵੇਸਲੇ ਹੋਣ ਦੀ ਅਜੇ ਕੋਈ ਗੁੰਜਾਇਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੁਝ ਧਿਰਾਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਲੋਕ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਸਵਾਰਥਾਂ ਕਰਕੇ ਅਜੇ ਵੀ ਇਸ ਟਕਰਾਅ ਲਈ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਹਨ।
ਇਸ ਸਮੇਂ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਸਾਹਮਣੇ ਦੋ ਬੜੇ ਅਹਿਮ ਕਾਰਜ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਅਮਨ ਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਈ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤੇ ਦੂਜਾ ਡੇਰਾਵਾਦ ਦੀ ਜਿੱਲ੍ਹਣ ਵਿਚੋਂ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਕੱਢਿਆ ਜਾਵੇ? ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਕਿਸੇ ਕਾਰਜ ਯੋਜਨਾ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗੲੇ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਬੇਹੱਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗੲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਜਿਥੇ ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵੱਲੋਂ ਡੇਰਿਆਂ ਦਾ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਬਾਈਕਾਟ ਕਰਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡੇਰੇ ਬੰਦ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਆਖਿਆ ਹੈ, ਉਥੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਅਮਨ ਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਹਰ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ, ਤਲਵਾਰਾਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਹਥਿਆਰ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਲਹਿਰਾਕੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭੜਕਾਹਟ ਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ’ਤੇ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਡੇਰੇ ਬੰਦ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਤਾਂ ਆਖਿਆ ਹੈ ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਹਿੰਸਕ ਢੰਗ-ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਜਾਂ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਨਹੀਂ ਆਖਿਆ। ਡੇਰਾਵਾਦੀ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਤੇ ਪੰਥਕ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਧਾਂਤਕ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੀ ਹਿੰਸਾ ਤੇ ਟਕਰਾਓ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਹਿਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ।
ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਿੱਖ ਸਫ਼ਾਂ ਵਿਚ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਸਰਗਰਮ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਆਪਣੇ ਸੌੜੇ ਸਿਆਸੀ ਸੁਆਰਥਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਮੁਤਾਬਿਕ ਅਰਥ ਕੱਢ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਅਮਨ ਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਭੰਗ ਕਰਨ ਲਈ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਯਤਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਜਾਂ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਹੋਈ ਚੋਣ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਨੇ ਬਹੁਤਾ ਸਮਰਥਨ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦਿੱਤਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਲੋਕ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ ਜੋ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਤਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਕਾਂਗਰਸ ਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਭਾਜਪਾ ਆਦਿ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦਾ ਓਟ ਆਸਰਾ ਲੈ ਕੇ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਉਹ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਪੰਥਕ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਵ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰੁਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਤੇ ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਦਰਮਿਆਨ ਪੈਦਾ ਹੋੲੇ ਟਕਰਾਅ ਨੂੰ ਇਹ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਗਿਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਕ ਅਹਿਮ ਮੌਕਾ ਸਮਝਦੇ ਹਨ।
ਮੰਤਵ ਬੜਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਅਮਨ-ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਗੜੇ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਕਾਰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਾਜ ਲਾਗੂ ਕਰ ਦੇਵੇ। ਪੰਥ ਦੇ ਹਿਤਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ? ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਸਮੁੱਚੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਹਰ ਰੋਜ਼ ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਕਰ ਰਹੇ ਕਿਸਾਨ (ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਵਧੇਰੇ ਸਿੱਖ ਹੀ ਹਨ) ਦੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਹੱਲ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਰੁਝਾਨ ਵੱਲ ਰੁਚਿਤ ਕਿਉਂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ? ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਭਰੂਣ ਹੱਤਿਆ ਕਿਉਂ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ? ਪੰਜਾਬੀ ਜ਼ਬਾਨ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਾਲੇ ਖਿੱਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਗ਼ੈਰ-ਪੰਜਾਬੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਿਉਂ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ? ਸਿੱਖਿਆ ਤੇ ਸਿਹਤ ਸਹੂਲਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਿਉਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ? ਗੁਰਧਾਮਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਕੰਮਕਾਰ ਨੂੰ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਅਤੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਰੱਖ ਕੇ ਕਿਵੇਂ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਅਨੇਕਾਂ ਸਵਾਲ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਪੰਥ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਾਹਮਣੇ ਦਰਪੇਸ਼ ਹਨ। ਪੰਥ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਭਲਾ ਚਾਹੁੰਣ ਵਾਲੀ ਹਰ ਧਿਰ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁੱਦਿਆਂ ’ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਕੋਈ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨੀਤੀ ਤੇ ਕਾਰਜ ਯੋਜਨਾ ਲੋਕਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਪੰਥਕ ਸੰਗਠਨ ਜੇ ਉਹ ਸੱਚੇ ਦਿਲੋਂ ਪੰਥ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਭਲਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਅਜੋਕੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਟਕਰਾਅ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਸਿਆਸੀ ਲਾਭ ਲੈਣ ਦੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਗੁਰਮਤਿ ਦੀਆਂ ਸੱਚੀਆਂ-ਸੁੱਚੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ’ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਲਹਿਰ ਖੜ੍ਹੀ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਡੇਰਾਵਾਦ ਅਤੇ ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਜਿੱਲ੍ਹਣ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢਣ ਦੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਪਿੰਡ-ਪਿੰਡ, ਸ਼ਹਿਰ-ਸ਼ਹਿਰ ਨਿਰੰਤਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਅਜੋਕੇ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਧਰਮ ਦਾ ਹਥਿਆਰ ਪਿਆਰ ਤੇ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਬਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪਿਆਰ, ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਤੇ ਸੇਵਾ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਜਿੱਤ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਦਿਲ ਜਿੱਤ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡੇਰਾਵਾਦ, ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬੁਰਾਈਆਂ ਦੀ ਜਿੱਲ੍ਹਣ ’ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਦਬਾਅ ਨਾਲ ਜਾਂ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਇਹ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੇ ਸਿਰਮੌਰ ਆਗੂ ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਕ ਵਾਰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਵੈਇੱਛਾ ਨਾਲ ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਪਰ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਮੈਨੂੰ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਖੇਗਾ ਤਾਂ ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗਾ। ਆਮ ਆਦਮੀ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਅਜਿਹੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੇਠਲੇ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਡੇਰਾਵਾਦ ਵੱਲ ਕਿਉਂ ਜਾਂਦੇ ਹਨ? ਇਸ ਦਾ ਜਵਾਬ ਇਹੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰਮਤਿ ਵਿਚ ਭਾਵੇਂ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਵਿਚ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਤੇ ਛੂਆ-ਛੂਤ ਆਦਿ ਬੁਰਾਈਆਂ ਕਾਇਮ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਹੇਠਲੇ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੰਥ ਦੀ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਵਿਚ ਲਿਆਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪੰਥਕ ਸੰਗਠਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਜੋ ਲਹਿਰ ਚਲਾਈ ਜਾਣੀ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ੲੇਜੰਡੇ ਵਿਚ ਡੇਰਾਵਾਦ ਦੇ ਖ਼ਾਤਮੇ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੇ ਖ਼ਾਤਮੇ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਵੀ ਅਵੱਸ਼ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਗੁਰਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਅੰਤਰਜਾਤੀ ਵਿਆਹਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਹੇਠਲੇ ਵਰਗਾਂ ਦਾ ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ ਕਾਇਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੰਗਠਨਾਂ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਜਿਬ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਹੇਠਲੇ ਵਰਗਾਂ ਅਤੇ ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਵੱਲੋਂ ਅਜਿਹੀ ਪਹੁੰਚ ਅਖ਼ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਹੇਠਲੇ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਪੰਥ ਦੀ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਵੱਲ ਆਉਣ ਲੱਗ ਪੈਣਗੇ ਅਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਇਸ ਪਹੁੰਚ ’ਤੇ ਅਮਲ ਨਾਲ ਡੇਰੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਸਿੱਧੇ ਟਕਰਾਵਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਸਹੀ ਅਰਥਾਂ ਵਿਚ ਪੰਥ ਦਾ ਬੋਲਬਾਲਾ ਚਾਹੁੰਣ ਵਾਲੇ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸੇ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿਚ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਵਿਚ ਹੀ ਪੰਥ, ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਲਾਭ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪਰ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਪਹੁੰਚ ਅਖ਼ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਧਿਰ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਭੜਕਾਉਣ ਲਈ ਹੀ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਹੈ ਤਾਂ ਪੰਥ ਨੂੰ ਉਸ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਮਾਣਕ
(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ)

ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰਨਾ ਸਹੀ ਨਹੀਂ

ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਹਰ ਇਕ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜਿੳੂਣ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਇਕ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਉਹ ਖੁਦ ਆਪਣਾ ਸਵਾਰ ਸਕੇ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰ ਸਕੇ। ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਹਰ ਪਾਸੇ ਮੁਮਕਿਨ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ। ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਜਿਊਣ ਦੇ ਰੰਗ ਹਰ ਇਕ ਦੇ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰ ਕੋਈ ਕਿਸ ਨਜ਼ਰੀੲੇ ਨਾਲ ਦੇਖਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਕਿਸ ਨਾਲ ਅਤੇ ਇਹ ਸਭ ਹਰ ਇਕ ਦੀ ਨਿੱਜੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਮਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ। ਕਿਰਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਬਰਕਤ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਰਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹਿੰਮਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਕਦੇ ਵੀ ਡਾਵਾਂ ਡੋਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਮਿਹਨਤਕਸ਼ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਤੇ ਲਗਨ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਕੰਮਾਂ ਕਾਰਾਂ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਤਕੜਾ ਵਾਧਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਹੱਕ ਹਲਾਲ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਕਦੇ ਨਾ ਕਦੇ ਆਪਣੇ ਰੰਗ ਵਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਹੱਥੀਂ ਕਿਰਤ ਕਰਨੀ ਕੋਈ ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਹੀਲਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਈ ਲੋਕ ਅਜਿਹਾ ਢੰਗ ਲੱਭਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਹੜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਵੱਧ ਪੈਸਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣਾ ਦਿਲੋ ਦਿਮਾਗ ਵਰਤ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਉਸੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਮਨੁੱਖ ਧਨ ਮਗਰ ਦੌੜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਜਿਹੀ ਦੌੜ ਦੀ ਆਦਤ ਬਰਕਰਾਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖੀ ਵਰਗ ਨੂੰ ਗਰੀਬ, ਮੱਧਵਰਗ ਅਤੇ ਅਮੀਰ ਵਰਗ ਵਿਚ ਵੰਡ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਧਿਰਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਰਗਾਂ ਵਿਚ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਬਤੀਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਅਮੀਰ ਵਰਗ ਨੂੰ ਕੋਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਿੰਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਮਰਜ਼ੀ ਹੋਈ ਜਾਵੇ। ਉਸ ਕੋਲ ਘਰ-ਘਾਟ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਇੰਨੀ ਮਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਅਗਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਚਿੰਤਾ ਨਹੀਂ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਕੰਮ ਕਰਨ ਜਾਂ ਨਾ ਕਰਨ ਕੋਈ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ। ਪਰ ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਗਰੀਬ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਵਕਤ ਦੀ ਰੋਟੀ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਹੈ ਕਿ ਰਾਤ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਮਿਲਣਾ ਹੈ ਕਿ ਨਹੀਂ। ਬੱਚੇ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਕੁਝ ਟੁਕੜਾ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿ ਨਹੀਂ ਜਾਂ ਭੁੱਖੇ ਹੀ ਸੌਂ ਜਾਣਗੇ। ਹਰ ਪਾਸੇ ਹੱਡ ਭੰਨਵੀਂ ਮਿਹਨਤ ਕਰਕੇ ਪੱਲੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਪੈ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਅਮੀਰ ਹੋਰ ਅਮੀਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗਰੀਬ ਹੋਰ ਗਰੀਬ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪਾੜਾ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਥਾਂ-ਥਾਂ ’ਤੇ ਲੁੱਟ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਈ ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਉਪਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਵਿਚੋਂ ਹੱਕ ਮਾਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਪੂਰੀ ਉਜਰਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ। ਪੱਕੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਅਜਿਹਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਲੁਕਿਆ ਛੁਪਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਪਾਸੇ ਝਾਤੀ ਮਾਰਨ ’ਤੇ ਸਾਫ ਝਲਕਦਾ ਹੈ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰ ਕੇ ਦੇਖ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਗਰੀਬ ਵਿਅਕਤੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਿਤਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਹਲੜ ਕਿਸਮ ਦੇ ਲੋਕ ਆਰਥਿਕ ਲੁੱਟ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਗਰੀਬ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਆਮਦਨ ਘੱਟ ਅਤੇ ਖਰਚਾ ਵੱਧ ਹੈ ਅਤੇ ਕਮਾਉਣ ਵਾਲਾ ਇਕੱਲਾ ਕੀ ਕਰੇ? ਕੀ ਕਮਾਵੇ? ਕੀ ਖਾਵੇ ਤੇ ਕੀ ਖਵਾਵੇ? ਕੀ ਬਚਾਵੇ? ਇਸ ਬਾਰੇ ਤਾਂ ਕੁਦਰਤ ਹੀ ਜਾਣਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਗਰੀਬੀ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਦਿਲ ਢਾਹ ਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਆਤਮ-ਹੱਤਿਆ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਆਤਮ ਹੱਤਿਆ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀ ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਤਕੜਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਮੱਧ ਵਰਗ ਆਪਣੇ ਰੋਣੇ ਰੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਨਾ ਉਹ ਉ​‒ੱਤੇ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਉਹ ਹੇਠਲਿਆਂ ਵਿਚ। ਉਸਦਾ ਧਿਆਨ ਹੋਰ ਅਮੀਰ ਹੋਣ ਵੱਲ ਹੈ। ਅਮੀਰ ਹੋਰ ਅਮੀਰ ਹੋਣ ਦਾ ਵਲਵਲਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੀ, ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਕੋਲ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਿਆ ਕਿਉ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਪਰ ਮਨ ਫਿਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਭਰਦਾ। ਕਿਸਾਨ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਵੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਪੈਲੀ ਦੇ ਆਸਰੇ ਹੈ ਪਰ ਕੁੱਝ ਮਾੜੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਦਾਦਿਆਂ ਪੜਦਾਦਿਆਂ ਦੀ ਵੰਡ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਵੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਘਾਟ ਕਿਸਾਨੀ ਕੋਲ ਰੜਕਦੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਰ ਕੋਈ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਮਾਰ ਝੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਰਹਿੰਦੀ ਖੂੰਹਦੀ ਕਸਰ ਖਾਦਾਂ, ਕੀੜੇਮਾਰ ਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ, ਬੈਂਕਾਂ ਦੇ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਨੇ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿਚ ਗਰੀਬ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਹਾਲਤ ਪਤਲੀ ਹੋਈ ਪਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਜ਼ਮੀਨ ਨਾ ਮਾਤਰ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਕਿਸਾਨ ਸਹਾਇਕ ਧੰਦੇ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਆਦਿ ਅਪਣਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦਾ ਜੁਗਾੜ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਮਜ਼ਦੂਰੀ\ਦਿਹਾੜੀ ਵੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਿਸਾਨ ਵਰਗ ਵੀ ਆਪਣੇ ਘਰ ਚਲਾਉਣ ਤੋਂ ਅਸਮਰੱਥ ਹੋਇਆ ਪਿਆ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਆ ਕੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਵੀ ਦੇਖੀੲੇ ਕੋਈ ਵੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਹਰ ਕੋਈ ਆਰਥਿਕ ਬੋਝ ਮਹਿਸੂਸ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਦੌਰ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕੁਝ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਆਰਥਿਕਤਾ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਥੱਕੇ ਟੁੱਟੇ ਲੋਕ ਗਲ਼ ਵਿਚ ਪਰਨਾ ਜਾਂ ਰੱਸਾ ਪਾ ਕੇ ਫਾਹਾ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੀ ਦਿਨੀਂ ਆਰਥਿਕ ਤੰਗੀ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਕਰਜ਼ੇ ਥੱਲੇ ਦੱਬੇ ਇਕ ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਬੋਝ ਨਾਲ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈ ਪੀ ਕੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਲੀਲ੍ਹਾ ਖਤਮ ਕਰ ਲਈ। ਇਹ ਕਿਸਾਨ ਬੀਤੇ ਦੋ ਕੁ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਆਰਥਿਕ ਤੰਗੀ ਵਿਚ ਸੀ। ਇਸ ਨੇ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵੇਚ ਕੇ, ਕੁਝ ਕਰਜ਼ਾ ਉਤਾਰਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਕਰਜ਼ੇ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿੱਛੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ, ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਛੱਡ ਗਿਆ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਗਰੀਬੀ ਰੇਖਾ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਜੀਵਨ ਬਸਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਉਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣਾ ਮਨ ਪੱਥਰ ਕਰਕੇ ਅਜਿਹਾ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਦਾ ਰਸਤਾ ਅਖਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਕੇ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਮੰਝਧਾਰ ਵਿਚ ਛੱਡ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮਰਨ ਵਾਲਾ ਤਾਂ ਆਪ ਮਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਪਿੱਛੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਕਲਪਣ ਲਈ ਛੱਡ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਤਾਂ ਅਕਸਰ ਹੀ ਮਿਲਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਮਿਹਨਤਕਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਰਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਘਬਰਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤੇ ਕਿਰਤੀ ਹੀ ਇਕ ਦਿਨ ਫ਼ਰਸ਼ੋਂ ਅਰਸ਼ ’ਤੇ ਆਉਣਗੇ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਯੁੱਗ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋੲੇਗੀ। ਇਸ ਲਈ ਕਿਰਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਜਾਰੀ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਭਵਿੱਖ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਤਰੱਕੀ ਦੀਆਂ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦਹਾਲੀੇ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਤਮ ਹੱ​‒ਤਿਆਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਸਲ ਗਿਣਤੀ ਬਾਰੇ ਸਰਵੇ ਕਰਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਜਾਰੀ ਹਨ। ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਬੋਝ ਹੇਠ ਆੲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਪਿਛਲੇ ਕਰੀਬ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਆਤਮ ਹੱਤਿਆਵਾਂ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ। ਗਰੀਬੀ ਦੀ ਮਾਰ ਸਹਿਣੀ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਹਾਰ ਕੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਉਸਾਰੂ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਦੇ ਵੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਆਖਰੀ ਪੜਾਅ ਨੂੰ ਮੌਤ ਨਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਪਰਸਿੱਧ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾਰਵਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਜੀਵ ਹੀ ਜਿਊਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹਾਲਤਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਹੜੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਦੇ ਹਾਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਉਹ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਲੋਪ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਹਰ ਸਮੇਂ ਚੰਗੇ ਮਾੜੇ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨਾ ਹੀ ਸਹੀ ਜੀਵਨ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰਕੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸਹੀ ਰਸਤੇ ’ਤੇ ਲਿਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।


ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਲੋਹਾਮ
(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ)

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਨਾਲ ਮੇਲ-ਮਿਲਾਪ

ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚਲੀ ਕਾਂਗਰਸ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚਲੀ ਸ: ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠਲੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿਚਕਾਰ ਤਣਾਅ ਜਾਂ ਟਕਰਾਅ ਦੀ ਥਾਂ ਸੁਰ-ਮੇਲ ਦਿਸ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਸਿਆਸਤ ਦਾ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀ ਕੇਂਦਰ ਵਿਰੋਧੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨੂੰ ਅਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਵਾਲਿਆਂ ’ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਰੋਧੀ ਹੋਣ ਦਾ ਠੱਪਾ ਲਾ ਕੇ ਵਿਚਰਦੇ ਰਹੇ ਸ: ਬਾਦਲ ਇਸ ਵਾਰ ਆਪਣਾ ਇਹ ਪੈਂਤੜਾ ਬਦਲਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ 100 ਦਿਨ ਪੂਰੇ ਹੋਣ ’ਤੇ ਸ: ਬਾਦਲ ਨੇ ਜਿਹੜੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਅਗਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਭਲਾਈ ਸਕੀਮਾਂ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਵਿਚ ਕੇਂਦਰੀ ਯੋਗਦਾਨ ਦੀ ਝਲਕ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਡਾ: ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਸਮੇਤ ਵੱਖ ਵੱਖ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲ ਹਾਂ-ਪੱਖੀ ਵਤੀਰਾ ਅਪਣਾਉਣ ਬਦਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਧੰਨਵਾਦ ਵੀ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੂਬੇ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਵਿਚਲੇ ਤਾਲਮੇਲ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਬਦਲੇ ਹੋੲੇ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਵੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀ ਇਸ ਪਹੁੰਚ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ ਪ੍ਰੰਤੂ ਇੰਜ ਵੀ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਨਾਲ ਟਕਰਾਅ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਲੰਮੇ ਅਤੇ ਕੌੜੇ ਤਜਰਬੇ ਤੋਂ ਵੀ ਸਬਕ ਲੈ ਕੇ ਦਲ ਨੇ ਇਹ ਨਵੀਂ ਪਹੁੰਚ ਅਪਣਾਈ ਹੈ। ਚੇਤੇ ਰਹੇ ਕਿ ਪਿਛਲੀ ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ ਸਮੇਂ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਜਾਂ ਤਾਂ ਗ਼ੈਰ-ਕਾਂਗਰਸੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠਲੀ ਐੱਨ. ਡੀ. ੲੇ. ਸਰਕਾਰ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਰਹੀ। ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀਆਂ ਤੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਲੋਂ ਸ: ਬਾਦਲ ਪ੍ਰਤੀ ਅਪਣਾਈ ਗਈ ਸਾਰਥਿਕ ਪਹੁੰਚ ਦਾ ਇਕ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਉੱਚੇ ਹੋੲੇ ਸਿਆਸੀ ਕੱਦ ਨੂੰ ਮਾਣ-ਸਤਿਕਾਰ ਦੇਣਾ ਵੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੱਦ-ਬੁੱਤ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਵਿਚ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਬਰਾਬਰੀ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਨਾਲ ਸੁਰ-ਮੇਲ ਦੀ ਇਸ ਤੋਂ ਉੱਘੜਵੀਂ ਮਿਸਾਲ ਕੀ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਆਪਣੇ ਐਕਸਾਈਜ਼ ਅਤੇ ਟੈਕਸੇਸ਼ਨ ਅਫਸਰਾਂ (ਈ. ਟੀ. ਓਜ਼) ਦੀ ਭਰਤੀ ਕੇਂਦਰੀ ਪਬਲਿਕ ਸਰਵਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨ ਰਾਹੀਂ ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਚੁੱਕੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀ ਸੂਬਿਆਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਅਧਿਕਾਰ ਦੇਣ ਅਤੇ ਫੈਡਰਲ ਢਾਂਚਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਨੀਤੀ ਦੇ ਉਲਟ ਹੈ।
ਚਾਹਲ ਕਿਉਂ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣੇ?
ਇਹ ਗੱਲ ਲਗਭਗ 20 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ। ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਆਖ਼ਰੀ ਦਿਨ ਸੀ। ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਸਮਾਪਤੀ ਸਮਾਰੋਹ ਮੌਕੇ ਇਨਾਮ ਵੰਡਣ ਦੀ ਰਸਮ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਖੇਡ ਮੰਤਰੀ ਮੈਡਮ ਮਾਰਗ੍ਰੇਟ ਅਲਵਾ ਨੇ ਨਿਭਾਈ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਕਵਰੇਜ ਲਈ ਉੱਥੇ ਗੲੇ ਸਾਂ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਮੀਡੀਆ ਦੀਆਂ ਸੁਰਖ਼ੀਆਂ ਬਣੇ ਭਰਤਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਚਾਹਲ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੋਕ ਸੰਪਰਕ ਅਫ਼ਸਰ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਇਨਾਮ ਵੰਡ ਸਮਾਗਮ ਖ਼ਤਮ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਇਸ ਦੀ ਇਕ ਵੀਡੀਓ ਕੈਸਟ ਬਣਵਾ ਕੇ ਚਾਹਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਕ ਕਰਿੰਦੇ ਹੱਥ ਫੜਾਈ। ਉਸ ਨੂੰ ਹਦਾਇਤ ਕੀਤੀ ਕਿ ਇਹ ਵੀਡੀਓ ਲੈ ਕੇ ਮੈਡਮ ਦੇ ਜ਼ਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਕੇਂਦਰ ’ਤੇ ਪੁਚਾਉਣੀ ਹੈ। ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਸਿਵਲ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਉਡਣ ਵਾਲੇ ਉਸ ਜ਼ਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਇਕ ਸੀਟ ਖ਼ਾਲੀ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਰਾਤੀਂ 9 ਜਾਂ ਸਾਢੇ 9 ਵਜੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦਾ ਬੁਲੇਟਿਨ ਟੈਲੀਕਾਸਟ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਚਾਹਲ ਹੁਰਾਂ ਦਾ ਟੀਚਾ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਇਸ ਬੁਲੇਟਿਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਾਉਣਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਵੀਡੀਓ ਵਾਲਾ ਸੱਜਣ ਜਹਾਜ਼ ਚੜ੍ਹਨ ਲਈ ਪੁੱਜਾ ਤਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਡਮ ਅਲਵਾ ਨੇ ਖ਼ਾਲੀ ਸੀਟ ’ਤੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਬਿਠਾ ਲਿਆ। ਵੀਡੀਓ ਉੱਥੇ ਹੀ ਰਹਿ ਗਈ। ਸ਼ਾਮ ਦੇ 6 ਵੱਜ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਕਾਰ ’ਤੇ ਵੀ ਦਿੱਲੀ ਇਹ ਕੈਸਟ ਨਹੀਂ ਸੀ ਭੇਜੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਪਰ ਭਰਤਇੰਦਰ ਚਾਹਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਹਰ ਹਾਲ ਇਸ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਭੇਜਣਗੇ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੋਕ ਸੰਪਰਕ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਅਸੀਂ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਚਾਹਲ ਨੇ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਫ਼ੋਨ ਘੁਮਾੲੇ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਹੀ ਕਿਸੇ ਤਕੜੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇਕ ਨਿੱਜੀ ਜਹਾਜ਼ ਮੰਗ ਕੇ ਲੈ ਲਿਆ। ਜਹਾਜ਼ ਤਾਂ ਮਿਲ ਗਿਆ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ’ਤੇ ਉਤਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਾ ਮਸਲਾ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਧਰ-ਉਧਰ ਦਰਜਨ ਦੇ ਕਰੀਬ ਫ਼ੋਨ ਘੁਮਾ ਕੇ ਆਖਰਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਸ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਉਤਾਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਵੀ ਲੈ ਲਈ। ਉਹ ਬੰਦਾ ਤੇ ਵੀਡੀਓ ਦਿੱਲੀ ਪੁੱਜੇ ਅਤੇ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਵਿਚ ਮਾਰਗ੍ਰੇਟ ਅਲਵਾ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਬਾਕਾਇਦਾ ਨਸ਼ਰ ਹੋਈ। ਜਿਸ ਅਹੁਦੇ ਜਾਂ ਕੁਰਸੀ ’ਤੇ ਬੰਦਾ ਬੈਠਾ ਹੋਵੇ, ਇਸ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਨਾਲੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਤਾਕਤ ਵਰਤ ਲੈਣ ਦੇ ਇਸ ਗੁਰ ਕਰਕੇ ਹੀ ਭਰਤਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਚਾਹਲ ਸੱਤਾ ਦੀਆਂ ਪੌੜੀਆਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਚੜ੍ਹਿਆ। ਉਹ ਜਿਥੇ ਵੀ ਰਿਹਾ, ਉਸ ਨੇ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਆਪਣੀ ਇਕਪੁਰਖੀ ਤਾਕਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਕਿ ਇਹ ਚੰਗੇ ਕੰਮ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਮਾੜੇ ਲਈ। ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਾਂ, ਤਿਕੜਮਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਹਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਰਤਣਾ, ਸਿਆਸੀ ਤੇ ਜ਼ਾਤੀ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਨਾਲ ਬੇਕਿਰਕੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣਾ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੇ ਉੱਘੜਵੇ ਲੱਛਣ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਂਜ ਤਾਂ ਸਾਬਕਾ ਡੀ.ਜੀ.ਪੀ. ਪੰਜਾਬ ਸ: ਕੇ.ਪੀ.ਐੱਸ. ਗਿੱਲ ਦੇ ਲੋਕ ਸੰਪਰਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਵੀ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਪਦ ਦੀ ਮਨਮਾਨੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਿਵੇਂ ਸ: ਗਿੱਲ ਕਰਦੇ ਸਨ ਪਰ 2002 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਾਂ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ: ਚਾਹਲ ਨੇ ਅਸੀਮ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਉਸ ਦੇ ਦੋਸਤ ਘੱਟ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਵਧੇਰੇ ਬਣ ਗੲੇ। ਉਹ 2002 ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਸਰਕਾਰ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲਈ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਧੜੱਲੇਦਾਰ ਸਹਾਇਕ ਵੀ ਸਨ ਪਰ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਕਈ ਮੌਕਿਆਂ ’ਤੇ ਇਕ ਬੋਝ ਵੀ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦੇ ਰਹੇ।
ਦਰਅਸਲ, ਸ: ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਜਾਂ ਬਾਕੀ ਅਕਾਲੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਕੇਸਾਂ ਅਤੇ ਮੀਡੀੲੇ ਵਿਚ ਭੰਡੀ-ਪ੍ਰਚਾਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬੰਦਿਆਂ ਦੀ ਭੰਨ-ਤੋੜ ਤੱਕ ਦੀਆਂ ਵਿਊਂਤਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਵਿਚ ਭਰਤਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਚਾਹਲ ਦੀ ਮੋਹਰੀ ਜਾਂ ਸਰਗਰਮ ਭੂਮਿਕਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਇਸੇ ਲਈ ਹੀ ਉਹ ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਚੋਣਵਾਂ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਸ: ਬਾਦਲ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਜੋ ਮਰਜ਼ੀ ਦਾਅਵੇ ਕਰੀ ਜਾਵੇ ਪਰ ਹਰੇਕ ਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ’ਤੇ ਇਹੀ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਅਕਾਲੀ ਨੇਤਾ ਚਾਹਲ ਕੋਲੋਂ ਬਦਲਾ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਖ਼ੁਦ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵੱਲੋਂ ਚਾਹਲ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਬਾਰੇ ‘ਜੋ ਕਰੇਗਾ ਸੋ ਭਰੇਗਾ’ ਦੀ ਕੀਤੀ ਟਿੱਪਣੀ ਵੀ ਇਸੇ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਬੀਬੀ ਭੱਠਲ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਕੈਪਟਨ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਦਾ ਅਕਸ ਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੇਸਾਂ ਵਿਚ ਉਲਝਾਉਣ ਪੱਖੋਂ ਚਾਹਲ, ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਇਕ ਕਦਮ ਅੱਗੇ ਸਮਝੇ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ ਸਨ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਸੇ ਲਈ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਸ: ਚਾਹਲ ਲਈ ਕੋਈ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਹਰਾ ਮਰਨ ਲਈ ਵੀ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ। ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਖ਼ੁਦ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵੀ ਚਾਹਲ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਬਾਰੇ ਚੁੱਪ ਹਨ। ਲੋਕ ਸੰਪਰਕ ਅਫ਼ਸਰ ਵਜੋਂ ਭਰਤਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪੜ੍ਹਨ-ਲਿਖਣ ਪਾਸੇ ਤਾਂ ਹੱਥ ਤੰਗ ਹੀ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਵਰਤਣ ਦੀ ਮੁਹਾਰਤ ਜ਼ਰੂਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਾਰਨ ਭਾਵੇਂ ਕਈ ਹਨ ਪਰ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਦੌਰ ਵਿਚ ਚਾਹਲ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਵਿਚ ਵੀ ਅਸਫ਼ਲ ਰਿਹਾ। ਕੁਝ ਚੋਣਵੇਂ ਚੇਹੇਤੇ ਪਾਲ ਕੇ ਬਾਕੀ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਪਰ੍ਹਾਂ ਰੱਖਣ ਦੀ ਫ਼ਿਤਰਤ ਅਤੇ ਅਮਲ ਵੀ ਚਾਹਲ ਲਈ ਮਹਿੰਗੇ ਸਾਬਤ ਹੋੲੇ।
ਗੁਰਮੰਤ ਗਰੇਵਾਲ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ’ਚ ਵਾਪਸੀ
ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਭਾਰਤੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਿਆਸੀ ਮੱਲਾਂ ਮਾਰਨ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਨੇਤਾ ਸ: ਗੁਰਮੰਤ ਗਰੇਵਾਲ ਦਾ ਨਾਂਅ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਸਮੇਂ ਦੇ ਗੇੜ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕੁਝ ਉਕਾਈਆਂ ਕਰਕੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਸਰਗਰਮ ਸਿਆਸਤ ਤੋਂ ਕੁਝ ਲਾਂਭੇ ਹੋਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋੲੇ ਸਨ ਪਰ ਹੁਣ ਫਿਰ ਸ: ਗਰੇਵਾਲ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਵਾਪਸੀ ਦੇ ਅਸਾਰ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ ’ਤੇ ਛਾੲੇ ਕੁਝ ਕਾਲੇ ਬੱਦਲ ਛੱਟਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗੲੇ ਹਨ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਉਹ ਮੁੜ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਸਿਆਸੀ ਰੌਂਅ ਵਿਚ ਵਿਚਰਨ ਲਈ ਪਰ ਤੋਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਵਿਚ ਲੋਹ-ਪੁਰਸ਼ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਹੋੲੇ ਅਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਇਕੋ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣੇ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ ਗੁਰਮੰਤ ਗਰੇਵਾਲ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਕਈ ਤਰਾਂ ਦੇ ਵਿਵਾਦਾਂ ਵਿਚ ਘਿਰੇ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵੰਨਗੀਆਂ ਦੇ ਕਈ ਦੋਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਲਾੲੇ ਅਤੇ ਘੜੇ ਗੲੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ 8 ਠੋਸ ਦੋਸ਼ ਲਾੲੇ ਗੲੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪੜਤਾਲਾਂ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ 7 ਦੋਸ਼ਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਇਕ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣੀ ਬਾਕੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਲੰਮੀ ਦੌੜ ਦੇ ਘੋੜੇ ਵਜੋਂ ਮੰਨ ਕੇ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਸ: ਗਰੇਵਾਲ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਛੇਤੀ ਹੀ ਬਚੇ-ਖੁਚੇ ਸਾਰੇ ਵਿਵਾਦਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਕੇ ਮੁੜ ਸਰਗਰਮ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਮੋਹਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰ ਸਕਣਗੇ। ਖੇਤੀ ’ਵਰਸਿਟੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਇਸ ਨੌਜਵਾਨ ਨੇ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਹੀ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਇੰਨੀਆਂ ਬੁਲੰਦੀਆਂ ਛੋਹੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਇੰਨੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਰਨੀ ਵੀ ਕਾਫੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਕੰਮ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਇਹ ਆਮ ਧਾਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਨਾ ਉਖੜਦੇ ਤਾਂ ਇਸ ਵੇਲੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਫੈਡਰਲ ਸਰਕਾਰ ਵਿਚ ਉਹ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਜੇ ਨੰਬਰ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਵੀ ਯਾਦ ਰਹੇ ਕਿ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਲਈ ਚੁਣੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਵੀ ਸ: ਗਰੇਵਾਲ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੀਨਾ ਗਰੇਵਾਲ ਦਾ ਹੈ। ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਗਰੇਵਾਲ ਇਸ ਵੇਲੇ ਵੀ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋੲੇ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਸ: ਗਰੇਵਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿਚ ਘੁੰਮ-ਘੁਮਾ ਕੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਮਾਤ ਭੂਮੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਹਿਤਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀਆਂ 2009 ਵਿਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਫਿਰ ਉਹ ਸਿਆਸੀ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਹੋਣਗੇ।


ਬਲਜੀਤ ਬੱਲੀ
e-mail : tirchhinazar@yahoo.com
Ph. : 0172-2630025, 93161-34996
(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ)

ਨੌਕਰੀ ਮਿਲ ਗਈ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਇਆ ਮੁਕਾਬਲਾ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ

ਇਕ ਜ਼ਮਾਨਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸਾਰਾ ਤਨਾਅ, ਸਾਰੀ ਮਿਹਨਤ ਕੇਵਲ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲਣ ਤੱਕ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਇਕ ਵਾਰ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲ ਗਈ ਤਾਂ ਸਮਝੋ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਬੱਸ ਆਰਾਮ ਹੀ ਆਰਾਮ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਜ਼ਮਾਨਾ ਬਿਲਕੁਲ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਕੇਵਲ ਨੌਕਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਹੀ ਸਭ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਨੌਕਰੀ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵੀ ਖੁਦ ਨੂੰ ਹਰ ਦਿਨ ਸਾਬਤ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਅੱਜ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਮੁਕਾਬਲਾ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਦਫਤਰ ਵਿਚ ਨਵੇਂ ਆੲੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ-
• ਦਫਤਰ ਵਿਚ ਤੁਹਾਡੀ ਮੰਗ ਬਣੀ ਰਹੇ, ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਵੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਤੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਜਾਣੂ ਰਹਿਣਾ ਪਵੇਗਾ।
• ਨਵੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੋਣਾ ਸਿਰਫ ਕਾਰਜਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਵਧਾਉਂਦਾ ਬਲਕਿ ‘ਜਾਬ ਮਾਰਕੀਟ’ ਵਿਚ ਤੁਹਾਡੀ ਕੀਮਤ ਵੀ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੋਂ ਪਛੜੇ ਤਾਂ ਆਪਣੀ ਕੀਮਤ ਘਟਾ ਬੈਠੋਗੇ।
• ਤੁਹਾਡੀ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਲਾਪ੍ਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਜਿੰਨੀ ਮਿਹਨਤ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਕੇ ਤੁਸੀਂ ਨੌਕਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਉਸ ’ਤੇ ਪਾਣੀ ਫਿਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
• ਅੱਜ ਇਕ ਸਫਲ ਕਾਮਾ (ਵਰਕਰ) ਉਹੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਤਕਨੀਕੀ ਬਦਲਾਵਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਚੇਤ ਰਹੇ। ਚਾਹੇ ਉਹ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਹੋਵੇ, ਮੋਬਾਈਲ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਹੋਵੇ, ਈ-ਮੇਲ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਤਕਨੀਕੀ ਮਾਮਲਾ ਹੋਵੇ। ਤਕਨੀਕੀ ਰੂਪ ਤੋਂ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਚੱਲਣਾ ਨਾ ਸਿਰਫ ਆਧੁਨਿਕ ਹੋਣਾ ਵੀ ਹੈ ਬਲਕਿ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣਾ ਵੀ ਹੈ।
• ਨਵੀਆਂ-ਨਵੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣ ’ਚ ਕਦੀ ਨਾ ਝਿਜਕੋ। ਆਖਰ ਤੁਹਾਡਾ ਭਵਿੱਖ ਇਸ ’ਤੇ ਹੀ ਤਾਂ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
• ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ, ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਗੁਰ, ਨਵੇਂ ਉਤਪਾਦ ਜਾਂ ਦਫਤਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਜੋ ਕੁਝ ਵੀ ਨਵਾਂ ਆਵੇ, ਕਿਸੇ ਜਾਣਕਾਰ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰੋ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।
• ਕੋਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਹੀ ਲਓ। ਹਾਂ, ਜਾਣਕਾਰੀ ਜ਼ਰੂਰ ਰੱਖੋ। ਜਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਤੁਹਾਨੂੰ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਲੱਗੇ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਜੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣ ਵਿਚ ਪਿੱਛੇ ਨਾ ਰਹੋ।
• ਨਵੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਨਵੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੋਣ ਦੇ ਕਈ ਮਾਧਿਅਮ ਹਨ। ਅਖਬਾਰਾਂ, ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਅਤੇ ਚੈਨਲਾਂ ਦੇ ਜ਼ਰੀੲੇ ਤਕਨੀਕ ਸਬੰਧੀ ਆਪਣੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਾਣੀ ਰੱਖੋ।
• ਤੁਹਾਨੂੰ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਤਕਨੀਕੀ ਗੱਲਾਂ ਜਿਵੇਂ ਰਿੰਗਟੋਨ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨਾ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਚ ਸੀ. ਡੀ. ਲਗਾ ਕੇ ਦੇਖਣਾ, ਈ-ਮੇਲ ਭੇਜਣਾ ਆਦਿ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਫਿਰ ‘ਜਾਬ ਮਾਰਕੀਟ’ ’ਚ ਤੁਹਾਡੀ ਸਥਿਤੀ ਨਿਸਚਿਤ ਹੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਵੇਗੀ।
• ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਜਾਂ ਉਹ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ, ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਝਿਜਕੋ ਨਾ ਅਤੇ ਜਿਥੋਂ ਤੱਕ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ, ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਦੇ ਬਾਰੇ ਜਾਨਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।
• ਤੁਹਾਡੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਖੇਤਰ ਚਾਹੇ ਜੋ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਉਸ ਖਾਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਰਹੋ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਸੰਬੰਧਿਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲੋ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹੋ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸੀਨੀਅਰ ਤੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ’ਚ ਉੱਠੇ ਸਵਾਲ ਦੇ ਜਵਾਬ ਨੂੰ ਜਾਨਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।
(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ)

ਨਰਸਾਂ ਦੀ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਵਧਦੀ ਮੰਗ

ਮੈਡੀਕਲ ਖੇਤਰ ’ਚ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀ ਮੰਗ ਵਿਕਸਿਤ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੰਗ ਨਰਸਾਂ ਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਧਦੀ ਮੰਗ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਨਰਸਾਂ ਦੇ ਲਈ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਬਿਹਤਰੀਨ ਕੈਰੀਅਰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਰਾਹ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸੇਵਾ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ’ਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੋਈ ਸਾਨੀ ਨਹੀਂ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਸੇ ਸਚਾਈ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਕੇ ਵਿਕਸਿਤ ਦੇਸ਼, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਨਰਸਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਹਾਲਾਤ ਇਹ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਨਰਸਾਂ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਸੰਦ ਦਾ ਸਾਰਾ ਲਾਭ ਉਨ੍ਹਾਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਨਰਸਿੰਗ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਸੁਨਹਿਰੀ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਲੈ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਨਰਸਾਂ ਦੇ ਲਈ ਮੌਕੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹਰ ਸਾਲ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਲੜਕੀਆਂ ਸਿਖਲਾਈ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ਨਿਪੁੰਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਰਕਾਰੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਨਿੱਜੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਆਰਮੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਉੱਚ-ਘਰਾਣਿਆਂ ਤੱਕ ਨਿੱਜੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਨਰਸਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਵਿਚ ਭਾਰੀ ਵਾਧਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਰਸਾਂ ਨੂੰ ਸੇਵਾ ਦੇ ਬਦਲੇ ਚੰਗਾ ਵੇਤਨ ਅਤੇ ਸਹੂਲਤਾਂ ਮਿਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਤੁਲਨਾਤਮਿਕ ਰੂਪ ਤੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਅਮਰੀਕਾ, ਮਿਡਲ ਈਸਟ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਵਿਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਭਵਿੱਖ ਭਾਰਤੀ ਨਰਸਾਂ ਦੇ ਰਾਹ ’ਚ ਪਲਕਾਂ ਵਿਛਾਈ ਬੈਠਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਚਿਕਿਤਸਾ ਵਿਵਸਥਾ ਭਾਰਤੀ ਨਰਸਾਂ ਉੱਤੇ ਕਿਸ ਕਦਰ ਨਿਰਭਰ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ, ਇਸ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਅਮਰੀਕਾ ਵੱਲੋਂ ਚਾਰ ਲੱਖ ਵੀਜ਼ੇ ਭਾਰਤੀ ਨਰਸਾਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗੲੇ। ਕਿਸੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਲਈ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮੌਕਾ ਹੋਰ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਨਰਸਾਂ ਨੂੰ ਦਿਲ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਮੌਕੇ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਹੁਣ ਤੁਹਾਡੇ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੌਕਿਆਂ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈਣ ਦੇ ਮੂਡ ਵਿਚ ਹੋ ਜਾਂ ਨਹੀਂ?
ਕਿਵੇਂ ਬਣੇ ਕੈਰੀਅਰ-ਨਰਸਿੰਗ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕੈਰੀਅਰ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਨਰਸਿੰਗ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਲਈ ਕਈ ਕੋਰਸ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾ ਮਿਡਵਾਇਫਰੀ ਡਿਪਲੋਮਾ ਜਾਂ ਆਕਜ਼ਿਲਰੀ ਨਰਸਿੰਗ ਡਿਪਲੋਮਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾ ਬੀ. ਐਸ. ਸੀ. ਨਰਸਿੰਗ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਦੋ ਸਾਲਾ ਐਮ. ਐਸ. ਸੀ. ਨਰਸਿੰਗ ਦਾ ਕੋਰਸ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵੇਤਨ ਅਤੇ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਕਾਫੀ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਨਰਸਿੰਗ ਵਿਚ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦਾ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਕੋਰਸ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ। ਨਰਸਿੰਗ ਡਿਪਲੋਮਾ ਵਿਚ ਦਾਖਲੇ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਦੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦਾਖਲਾ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ 10+2 ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਦਾਖਲਾ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਂਜ ਨਰਸਿੰਗ ਡਿਪਲੋਮਾ ਕੋਰਸ ਵਿਚ ਦਾਖਲੇ ਲਈ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਵਿਚ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਨਾਲ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਇਕ ਨਰਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ : • ਉਹ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਤੇ ਧੀਰਜ ਵਾਲੀ ਹੋਵੇ।
• ਉਹ ਦਿਆਲੂ ਹੋਵੇ ਪਰ ਕਠੋਰ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਵਾਲੀ ਵੀ ਹੋਵੇ।
• ਉਹ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਤਿਆਗ ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਪਾਰਕ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੋਵੇ।
• ਉਹ ਮਿਠਬੋਲੜੀ ਅਤੇ ਹਸਮੁੱਖ ਹੋਵੇ। ਮਰੀਜ਼ਾਂ ’ਚ ਛੇਤੀ ਘੁਲਮਿਲ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਹੋਵੇ।
• ਉਹ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਬਾਡੀ ਲੈਂਗੂੲੇਜ਼ ਸਮਝਦੀ ਹੋਵੇ।
• ਉਸ ਵਿਚ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੇ ਗੁਣ ਹੋਣ। ਓਪਨ ਹਾਰਟ ਸਰਜਰੀ ਸਮੇਂ ਉਹ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਅਤੇ ਚੇਤੰਨ ਰਹੇ।
• ਉਹ ਤਿਆਗ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਭਰਪੂਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕਿ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਵਿਚ 18-20 ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਲਗਾਤਾਰ ਕੰਮਕਾਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੋਵੇ।
ਕਿਥੋਂ ਲਓ ਸਿਖਲਾਈ-ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਲਗਭਗ ਡੇਢ ਸੌ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਹਨ, ਜਿਥੋਂ ਨਰਸਿੰਗ ਦਾ ਕੋਰਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ ਕੁਝ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਦੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ :
• ਕਾਲਜ ਆਫ ਨਰਸਿੰਗ, ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਮੈਡੀਕਲ ਸਾਇੰਸਜ਼, ਅੰਸਾਰੀ ਨਗਰ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ-110049.
• ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੌਰ ਕਾਲਜ ਆਫ ਨਰਸਿੰਗ, ਐਂਡਰੂਜਗੰਜ (ਲਾਜਪਤ ਨਗਰ), ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ।
• ਕਾਲਜ ਆਫ ਨਰਸਿੰਗ, ਕਾਨਪੁਰ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼।
• ਕਾਲਜ ਆਫ ਨਰਸਿੰਗ, ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂੲੇਟ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ।
• ਕਾਲਜ ਆਫ ਨਰਸਿੰਗ, ਐਸ. ਐਮ. ਐਸ. ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ, ਜੈਪੁਰ।

-ਅਮਰਦੀਪ ਕੌਰ
ਜੇ-30, ਪ੍ਰਤਾਪ ਨਗਰ, ਨਕੋਦਰ ਰੋਡ, ਜਲੰਧਰ ਸ਼ਹਿਰ।
(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ)

ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ - ਇੱਕ ਸਬਕ

ਜੇ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰਨ ਲੲੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਨਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਹਾਲ ਵਿਚ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕਾਲਰਾ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਦੂਜੀ ਪਤਨੀ ਸਿਮਰਨਪਾਲ ਕੌਰ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗੲੀ ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀ ਵਿਚਾਰ ਮੰਗਦੀ ਹੈ। 78 ਸਾਲਾ ਕਾਲਰਾ ਉਦਯੋਗਪਤੀ ਸੀ। ਉਹ ਦੇਸ਼ ਵੰਡ ਸਮੇਂ ਇਥੇ ਆਇਆ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਸਹਿਜੇ-ਸਹਿਜੇ ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਸਾੲੀਕਲਾਂ ਦੇ ਪੁਰਜ਼ੇ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਅਜਿਹੀ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਧੰਦੇ ਦੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਸਫ਼ਲ ਹੋਣ ਦੀ ਜਾਚ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਮੀਡੀਆ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋੲੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਦੇ ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦਾ ਵਿਵਹਾਰ ਸਿੱਧ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਜੰਮੇ, ਪਲੇ ਤੇ ਸਫਲ ਹੋੲੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਦੂਜੀ ਸ਼ਾਦੀ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਉਸ ਨਾਲ ਅਜਿਹਾ ਵਰਤਾਓ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਪੁੱਤਰਾਂ ਤੋਂ ਇਨਸਾਫ਼ ਮੰਗਣ ਲੲੀ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਦਰ ’ਤੇ ਜਾਣਾ ਪਿਆ। ਪੁੱਤਰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾਂ ਨੂੰ ਬਣਦਾ ਹੱਕ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰੀ ਹੋ ਗੲੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੈਸੇ ਦੇ ਸਿਰ ’ਤੇ ਕਚਹਿਰੀ ਵੀ ਆਪਣੇ ਬੋਝੇ ਵਿਚ ਪਾ ਲੲੀ ਸੀ। ਇਨਸਾਫ਼ ਦੀ ਤੱਕੜੀ ਵਿਚ ਆਇਆ ਪਾਸਕੂ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਨਾ ਹੋਰ ਵੀ ਔਖਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਜ਼ਹਿਰ ਖਾ ਕੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਸਦਾ ਦੀ ਨੀਂਦੇ ਸੁਆ ਲਿਆ।
ਇਹ ਤੱਥ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਛੱਡੇ ਗੲੇ ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀ ਦੇ ਨੋਟ ਤੋਂ ਉਜਾਗਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਰਨ ਤੋਂ ਇਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਕਿਰਿਆਕਰਮ ਵਾਸਤੇ ਲੋੜੀਂਦਾ ਪੈਸਾ ਵੀ ਨੇੜਲੇ ਬਿਰਧ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿਚ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਵਾ ਕੇ ਹਦਾਇਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਮੌਤ ਉਪਰੰਤ ਉਸ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਰਥੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਾ ਢੁਕਣ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਨਿਸ਼ਚੇ ਹੀ ਦੋਵੇਂ ਮ੍ਰਿਤਕ ਜੀਵ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਕਚਹਿਰੀ ਦੇ ਵਰਤਾਰੇ ਤੋਂ ਅਤਿਅੰਤ ਦੁਖੀ ਸਨ। ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਇਹ ਸੱਚ ਹੋਰ ਵੀ ਉਜਾਗਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਇੱਛਾ ਵਿਚ ਇਹ ਅਪੀਲ ਮਿਲੀ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਧੀਆਂ ਦੇ ਭਰੂਣ ਦੀ ਕੁੱਖ ਵਿਚ ਹੱਤਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੇ ਭਰੂਣ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮ੍ਰਿਤਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿਖਿਆ ਇਹ ਨੋਟ ਸਮਾਜ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਨਸਰਾਂ ਲੲੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਚਿਤਾਵਨੀ ਹੈ ਜਿਹੜੇ ਧੀਆਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਹੰਢਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰਨ ਦੀ ਨੌਬਤ ਕਿਤੇ ਐਵੇਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ। ਜਿਹੜੇ ਕਿਸਾਨ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀ ਦੇ ਮਾਰਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੀ ਮਾਨਸਿਕ ਕਸ਼ਟ ਭੋਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤਿਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਪਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਬੰਦੇ ਨੇ ਕਿੱਥੋਂ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈਣ ਲੲੀ ਉਕਸਾਇਆ ਤੇ ਇਸ ਕੰਮ ਲੲੀ ਵਿਚੋਲੇ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲੋਂ ਕਿੰਨੇ ਪੈਸੇ ਬਟੋਰੇ। ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰਨ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡੀ ਬੁਜ਼ਦਿਲੀ ਕੋੲੀ ਨਹੀਂ। ਪਰ ਜੇ ਨੌਬਤ ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪਿਛੇ ਰਹਿ ਗੲੇ ਭਾੲੀਚਾਰੇ ਤੇ ਸਮਾਜ ਲੲੀ ਇਸ ਅਮਲ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲੇ ਕਾਰਨਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਛੱਡਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਲਿਖਿਆ ਕਾਰਨ ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਗੁਨਾਹਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਓਨੀ ਕੁ ਭਾਜੜ ਤਾਂ ਪਾ ਹੀ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿੰਨੀ ਕਾਲਰਾ ਦੇ ਨੋਟ ਨੇ ਪਾੲੀ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਨੋਟ ਕਰਜ਼ਾ ਚੁੱਕਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲੲੀ ਵੀ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਾ ਕੰਮ ਦੇਵੇਗਾ ਤੇ ਵਿਚੋਲਿਆਂ ਲੲੀ ਵੀ ਤੇ ਕਰਜ਼ਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਲੲੀ ਵੀ।

-ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਸਿੰਘ
(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ)

ਨਿਘਰ ਰਹੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਬਚਾਓ

ਵਿਸ਼ਵ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਿਵਸ ’ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼
ਨਿਘਰ ਰਹੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਬਚਾਓ

ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਝੋਲੀ ਇੰਨੀ ਭਰਪੂਰ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸੰਜਮ, ਸੰਤੋਖ ਅਤੇ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਸੀਲਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਇਹ ਖਜ਼ਾਨਾ ਕਦੇ ਖਾਲੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋਣਾ। ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਕੇਵਲ ਕੁਦਰਤੀ ਵਸੀਲਿਆਂ ਦੀ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਵਰਤੋਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸਗੋਂ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਲੋੜਾਂ ਪਵਨ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸਗੋਂ ਇਸ ਦੀ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਵਰਤੋਂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਵੇਖਦਿਆਂ ਇਹ ਆਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੱਕ ਲੋਕੀਂ ਪੀਣ ਲੲੀ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਤਰਸਣਗੇ। ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ਅਤੇ ਵਾਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲ ਰਹੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਨੇ ਕੇਵਲ ਪਵਨ ਨੂੰ ਹੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਸਗੋਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਰੁੱਖਾਂ ਦਾ ਅਸੀਂ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਘਾਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਰੁੱਖ ਹਵਾ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣ ਲੲੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਵਸੀਲਾ ਹਨ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵੱਲੋਂ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੁਹਿੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗੲੀ ਹੈ। ਰੁੱਖ ਲਗਾਵੋ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਆਗੂ ਵਨਗਾਰੀਮਿਥਾੲੀ ਨੂੰ 2004 ਦਾ ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੋਬਲ ਇਨਾਮ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਅਫ਼ਰੀਕਨ ਔਰਤ ਵੱਲੋਂ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸੌ ਕਰੋੜ ਨਵੇਂ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗੲੀ ਹੈ। ਦੇਵਤਿਆਂ ਵਾਂਗ ਪੂਜੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ, ਪਵਨ, ਰੁੱਖ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਹੁਣ ਕੇਵਲ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਸ਼ੈਅ ਬਣ ਗੲੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭੰਗ ਹੋ ਗੲੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਇਕ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੂਬਾ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਵੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਆਪਣੀ ਸਿਖ਼ਰ ਉਤੇ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਪਿੰਡ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿਚ ਆ ਗੲੇ ਹਨ। ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨਾਲ ਕਣਕ ਅਤੇ ਝੋਨੇ ਦੀ ਕੱਟੀ ਫਸਲ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹੇ ਨਾੜ ਨੂੰ ਕਿਸਾਨ ਅੱਗ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਪਾਸੇ ਧੂੰਆਂ ਫੈਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਸਲਾਂ ਉਤੇ ਹੋ ਰਹੀ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੇ ਹਵਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਦੇ ਅੰਸ਼ ਖੇਤੀ ਉਪਜ ਵਿਚ ਵੀ ਪੁੱਜ ਗੲੇ ਹਨ। ਸਾਰੀ ਧਰਤੀ ਵਾਹੀ ਹੇਠ ਆਉਣ ਨਾਲ ਰੁੱਖਾਂ ਦਾ ਘਾਣ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਰੁੱਖ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਮੌਸਮ ਉਤੇ ਵੀ ਪਿਆ ਹੈ। ਸਾਉਣ ਮਹੀਨੇ ਹੁਣ ਝੜੀ ਨਹੀਂ ਲਗਦੀ ਅਤੇ ਜੇਠ ਮਹੀਨੇ ਤੱਤੀਆਂ ਲੂੰਆਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਚਲਦੀਆਂ। ਧਰਤੀ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ ਖਤਮ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਖਿਲਵਾੜ ਕਰਕੇ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਆਪਣੇ ਪੈਰੀਂ ਕੁਹਾੜਾ ਮਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦੋਸਤ ਕੀੜੇ ਅਤੇ ਪੰਛੀ ਖਤਮ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਅਸੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਾ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿਗਾੜਨ ਵਿਚ ਕੋੲੀ ਕਸਰ ਬਾਕੀ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ।
ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਿਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਇਹ ਕਿ ਅਸੀਂ ਅਜੇ ਕੋੲੀ ਸਬਕ ਨਹੀਂ ਸਿੱਖਿਆ। ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲੲੀ ਕੋੲੀ ਵੀ ਯਤਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ। ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਅਮੀਰ ਵਿਅਕਤੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਿਚ ਵਧੇਰੇ ਵਾਧਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਤੀਜੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਆਪਣੇ ਸਿਖ਼ਰ ਉਤੇ ਹੈ। ਪੈਸੇ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਇਥੇ ਕਾਇਦੇ-ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਤੋੜਨਾ ਔਖਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਦੀ ਹੀ ਮਿਸਾਲ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਜਿਸ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰ ਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਕੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਕਟਾੲੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਜਿਹੀ ਮਿਸਾਲ ਹੋਰ ਕਿਧਰੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ। ਇੰਜ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚੋਂ ਜੰਗਲ ਹੇਠ ਰਕਬਾ ਹਰ ਸਾਲ ਘਟ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਤਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਬੁਰਾ ਹਾਲ ਹੈ। ਇਥੋਂ ਦੀ ਤਾਂ ਚੱਪਾ-ਚੱਪਾ ਧਰਤੀ ਵਾਹੀ ਹੇਠ ਆ ਗੲੀ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਤੀਜੇ ਹਿੱਸੇ ’ਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦਾ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਰੁੱਖਾਂ ਹੇਠ ਮਸਾਂ ਅੱਠ ਫੀਸਦੀ ਰਕਬਾ ਹੈ। ਇਥੇ ਜੰਗਲ ਤਾਂ ਰਹੇ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਸੜਕਾਂ ਕੰਢੇ ਲੱਗੇ ਰੁੱਖ ਹੀ ਇਥੋਂ ਦੀ ਦੌਲਤ ਹੈ। ਸੜਕਾਂ ਚੌੜੀਆਂ ਕਰਨ ਦੀ ਮਜਬੂਰੀ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕੱਟਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰੁੱਖ ਹਵਾ ਨੂੰ ਸਾਫ਼, ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਵਿਚ ਸਹਾੲੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਾਡਾ ਵਾਤਾਵਰਨ ਇੰਨਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਸਾਲ ਕੋੲੀ 40,000 ਲੋਕੀਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਮਰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੋੲੀ ਦੋ ਕਰੋੜ ਲੋਕੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹਨ। ਜਿੰਨਾ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਓਨਾ ਹੀ ਵੱਧ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹੈ। ਲੁਧਿਆਣਾ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਮੀਰ ਸ਼ਹਿਰ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹੋ ਸ਼ਹਿਰ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹੈ।
ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲੲੀ ਕੲੀ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾੲੇ ਗੲੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਸਰਕਾਰੀ ਬੋਰਡ ਅਤੇ ਵਿਭਾਗ ਵੀ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਮੰਨਣਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲੲੀ ਕਿਸੇ ਪਾਸਿਉਂ ਵੀ ਠੋਸ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕੇ ਗੲੇ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਸ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਖਿੱਤੇ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਗਿਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਰਿਸ਼ਵਤ ਨਾਲ ਇਥੇ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਖਰੀਦਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਨਅਤਕਾਰ, ਧੂੰਆਂ ਮਾਰ ਰਹੇ ਵਾਹਨ, ਖੇਤ ਵਿਚ ਅੱਗ ਲਗਾ ਰਹੇ ਕਿਸਾਨ ਪੈਸੇ ਜਾਂ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਨਾਲ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਘੇਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲੲੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਸਖਤੀ ਨਾਲ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਬਹੁਤੀਆਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਫਰਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਕੁਤਾਹੀ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਪਿੱਛੋਂ ਇਸ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ ਪਰ ਸਮਾਂ ਬੀਤਣ ਨਾਲ ਉਲਟਾ ਅਸਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਤੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੇਠਾਂ ਤੱਕ ਸਭ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਆਪਣੀ ਹੀ ਫਿਕਰ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਜਾਂ ਸੂਬੇ ਦੇ ਭਲੇ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਤਾਂ ਦੂਰ, ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਕਦੇ ਆਪਣੇ ਮੁਹੱਲੇ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਬਾਰੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੋਚਦੇ। ਘਰ ਦੀ ਸਫਾੲੀ ਕਰਕੇ ਕੂੜਾ ਗਲੀ ਵਿਚ ਸੁੱਟਣ ਦਾ ਆਮ ਰਿਵਾਜ ਹੈ। ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਅਮੀਰ ਵਿਅਕਤੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸ਼ਹਿਰੀ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਖਾਨੇ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਵਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬੱਸਾਂ, ਆਟੋ ਅਤੇ ਟਰੱਕਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਵੀ ਸੁਲਝੇ ਹੋੲੇ ਲੋਕ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਵੀ ਮਹੀਨਾ ਦੇ ਕੇ ਚਲਾਨ ਤੋਂ ਬਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹਰ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨਾ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸਾਰੇ ਲੋਕੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਹੱਲ ਲੲੀ ਸਾਂਝੇ ਯਤਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨਾ ਕਠਿਨ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਚੇਤਨ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਲੋਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਲੲੀ ਲੋਕ ਵਿੱਦਿਆ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਸੇਵੀ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਬਣਦੀ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਚੇਤਨਾ ਮੁਹਿੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਹਵਾ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਜਿਸ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਇਹ ਆਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਪਿੱਛੋਂ ਇਥੇ ਹਵਾ ਵਿਚ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਅਤੇ ਪੀਣ ਲੲੀ ਸਾਫ ਪਾਣੀ ਮਿਲਣਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਧਰਤੀ ਜਿਸ ਵਿਚੋਂ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਭੋਜਨ ਵੀ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹੋ ਸਥਿਤੀ ਰਹੀ ਤਾਂ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਲੱਗ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਵਧ ਰਹੀ ਗਰਮੀ ਨਾਲ ਬਰਫ਼ ਪਿਘਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਝੱਲਣੀ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਪਾਸੇ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਫੈਲ ਜਾਣ ਦਾ ਡਰ ਹੈ। ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨੂੰ ਵੇਖਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਇਸ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਵੱਲ ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਸਖਤੀ ਨਾਲ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਧੂੰਆਂ ਮਾਰ ਰਹੇ ਵਾਹਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਫੈਲਾਅ ਰਹੇ ਕਾਰਖਾਨੇ ਬੰਦ ਕੀਤੇ ਜਾਣ। ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਹੀ ਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਸਗੋਂ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਹਰ ਟੱਬਰ ਇਕ ਰੁੱਖ ਲਗਾਵੇ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਕਰੇ। ਲੋਕ ਚੇਤਨਾ ਮੁਹਿੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਸਾਰੇ ਹੀ ਆਪਣੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲੱਗ ਪੈਣ। ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਇਨਾਤ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲੲੀ ਸਾਡਾ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲੲੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾੲੀੲੇ।

ਡਾ. ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ
(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ)

ਗੁਰਮਤੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬ ਕਿਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਜਾੲੇਗਾ?

‘ਟਕਰਾਅ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਟਲਿਆ, ਸਾਵਾਂ ਮਾਹੌਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਰਾਹ ਖੁੱਲ੍ਹਿਆ। ਕਸ਼ਮਕਸ਼ ਚਲਦੀ ਰਹੇਗੀ, ਧੂਣੀ ਧੁਖਦੀ ਰਹੇਗੀ। ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਵੀ ਚੰਗਿਆੜੀ ਲੱਗਣ ਦਾ ਖ਼ਦਸ਼ਾ ਰਹੇਗਾ। ਅਮਨ ਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਲਈ ਚੌਕਸੀ ਤੇ ਪਹਿਰੇਦਾਰੀ ਰੱਖਣੀ ਪਵੇਗੀ।’ ਇਹ ਸਤਰਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਨਿਚੋੜ ਹਨ। ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ 29 ਮਈ ਨੂੰ ਜੋ ਗੁਰਮਤਾ ਜਾਰੀ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਇਸ ਨਾਲ ਜਿਥੇ ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਵਿਵਾਦ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਧਿਰਾਂ ਅਤੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਰਾਹਤ ਮਿਲੀ ਹੈ, ਉਥੇ ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵੀ ਸੁਖ ਦਾ ਸਾਹ ਲਿਆ ਹੈ। ਡੇਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਜਿਸ ਤਰਾਂ ਦਾ ਮੁਆਫ਼ੀਨਾਮਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਹੀ ਉਮੀਦ ਸੀ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਵੀ ਵਿਚਲੇ ਰਾਹ ਵਾਲਾ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਗੁਰਮਤੇ ਵਿਚ ਜਿਥੇ ਆਪਣੀ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਅਸੂਲੀ ਪੁਜ਼ੀਸ਼ਨ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ, ਉਥੇ ਡੇਰੇ ਖਾਲੀ ਕਰਾਉਣ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ’ਤੇ ਟਕਰਾਅ ਵਾਲੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਟਾਲਣ ਅਤੇ ਅਮਨ ਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀ ਸਮੁੱਚੇ ਸਿੱਖ-ਜਗਤ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵੀ ਰੂਪਮਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਜੋ ਕੁਝ ਵਾਪਰਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਨਾਲ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋਰਨਾਂ ਸੂਬਿਆਂ ਵਿਚ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਬੈਠੇ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਲਈ ਚਿੰਤਾ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਕਿਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਮੁੜ ਉਹੀ ਕਾਲਾ ਦੌਰ ਨਾ ਪਰਤ ਆਵੇ ਜਿਸ ਦਾ ਸੰਤਾਪ ਦੋ ਦਹਾਕੇ ਸਭ ਨੇ ਭੋਗਿਆ ਸੀ। ਇਸੇ ਖ਼ਦਸ਼ੇ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰਖਦਿਆਂ ਹਰ ਪਾਸਿਓਂ ਸੂਝਵਾਨ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿਚ ਭਰੋਸਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਤੇ ਗ਼ੈਰ-ਸਿਆਸੀ ਧਿਰਾਂ ਅਤੇ ਹਸਤੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਹਿਮੀਅਤ ਅਮਨ ਅਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਂਜ ਵੀ ਮੌਜੂਦਾ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਕਰਨ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਮੂਲਵਾਦ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿਚ ਵਿਰੋਧ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਟਕਰਾਅ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਗੁਰਮਤੇ ਦੀ ਇਸ ਪੱਖੋਂ ਵੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੇ ਧਰਮ-ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰ ਲਈ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਢੰਗ-ਤਰੀਕਿਆਂ ’ਤੇ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦੇ ਐਲਾਨ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਰਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪਹੁੰਚ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਸਿੱਖ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਤੱਤੇ, ਕਥਿਤ ਗਰਮ ਖ਼ਿਆਲੀ ਜਾਂ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਬਲਦੀ ਦੇ ਬੂਥੇ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਕੋਈ ਵੀ ਧਿਰ ਹਾਈਜੈਕ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵੀ ਧਾਰਮਿਕ, ਸਿਆਸੀ, ਗ਼ੈਰ-ਸਿਆਸੀ ਧਿਰਾਂ ਜਾਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਸਤੀਆਂ ਨੇ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਯਥਾਰਥਕ ਪਹੁੰਚ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਰਾੲੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਮੋੜਾ ਪਾਉਣ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰ ਹੀ ਅੱਠਵੇਂ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਯਾਦਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਅੰਦੋਲਨ ਅਜਿਹੇ ਰਾਹ ਪੈ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ’ਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦਾ ਕੋਈ ਕੰਟਰੋਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਰਿਹਾ। ਧਾਰਮਿਕ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਵੱਲੋਂ ਆਤਮ-ਚਿੰਤਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਪ੍ਰਸਾਰ ਲਈ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਉਣ ਦੇ ਫ਼ੈਸਲੇ ’ਤੇ ਤਾਂ ਕੋਈ ਕਿੰਤੂ-ਪ੍ਰੰਤੂ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂਡੰਮ੍ਹ ਅਤੇ ਡੇਰਾਵਾਦ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਮੁਹਿੰਮ ਲਈ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵੀ ਸੱਚਮੁੱਚ ਗੰਭੀਰ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਇਹੀ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਰਾਹ ਅਖ਼ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਰੇ ਵਿਵਾਦ ਵਿਚ ਸਰਬਧਰਮ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜੀ ਨੇਤਾ ਸਵਾਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼ ਨੇ ਦਿਆਨਤਦਾਰੀ ਨਾਲ ਉਲਝੇ ਮਸਲੇ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ਲਈ ਜੋ ਯਤਨ ਕੀਤੇ, ਉਹ ਬਾਕੀ ਧਾਰਮਿਕ ਨੇਤਾਵਾਂ ਲਈ ਰਾਹ-ਦਰਸਾਵਾ ਹਨ।
ਅੱਗੋਂ ਕੀ ਹੋੲੇਗਾ?
ਬੇਸ਼ੱਕ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਮੁਖੀਆਂ ਦੀ ਠਰ੍ਹੰਮੇ ਭਰੀ ਪਹੁੰਚ ਨਾਲ ਇਕ ਵਾਰ ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ’ਤੇ ਸਿੱਧੇ ਟਕਰਾਅ ਤੇ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਟਲ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਤਣਾਅ ਵੀ ਘੱਟ ਹੋਇਆ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਇਹ ਸਮਝ ਲੈਣਾ ਖ਼ੁਸ਼ਫ਼ਹਿਮੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਇਹ ਮੁੱਦਾ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਜਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਠੰਢ ਵਰਤੀ ਰਹੇਗੀ। ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਵੱਲੋਂ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਸਬੰਧੀ ਛਿੜੇ ਵਿਵਾਦ ਬਾਰੇ ਮੰਗੀ ਮੁਆਫ਼ੀ ਵਿਚ ਵਿੰਗ-ਟੇਢ ਪਾਉਣ ਅਤੇ ਚਲਾਕੀ ਖੇਡਣ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇਣ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ ਡੇਰਾ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਬਾਈਕਾਟ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਗੲੇ ਸੱਦੇ ਕਾਰਨ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿਚ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਬਾਰੇ ਵਿਰੋਧੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਬਰਕਰਾਰ ਰਹਿਣ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਅੰਦਰ ਵਿਰੋਧ ਦੀ ਧੂਣੀ ਧੁਖਦੀ ਰਹੇਗੀ। ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਹਲਕਿਆਂ ਦਾ ਇਹ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਲਈ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਤਿੰਨ ਮੌਕੇ ਅਜਿਹੇ ਆੲੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਅਤੇ ਸਿੱਧੀ ਮੁਆਫ਼ੀ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਤੋਂ ਮੰਗ ਕੇ ਵਡੱਤਣ ਦਿਖਾ ਸਕਦੇ ਸਨ ਪਰ ਉਹ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ। ਇਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਭਾਵੇਂ ਕੋਈ ਵੀ ਹੋਣ ਪਰ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਲਮਕਣ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੀ ਵਧੇਰੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਣ ਦੇ ਆਸਾਰ ਹਨ। ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਧਾਰਮਿਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਭੜਕਾਉਣ ਸਬੰਧੀ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਕੇਸ ਦੀ ਤਲਵਾਰ ਵੀ ਲਟਕਦੀ ਰਹੇਗੀ। ਦੂਜਾ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵੱਲੋਂ ਡੇਰਾ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਦਾ ਸਮਾਜਿਕ ਬਾਈਕਾਟ ਅਤੇ ਤੀਜਾ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿਚ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਲਈ ਘਾਟੇ ਵਾਲੀ ਹਾਲਤ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਰਹੇਗੀ। ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਇਸ ਡੇਰੇ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਸੀਮਿਤ ਹੋਣਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਚਾਰ ਮੁਹਿੰਮ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਗੱਲ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਈ ਜਾਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਜਾਂ ਦਬਾਅ ਹੇਠ ਆਪਣਾ ਮਤ ਛੱਡਣ ਜਾਂ ਬਦਲਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਕਿਉਂਕਿ ਹਰੇਕ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਜਾਂ ਮਤ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਜਾਂ ਅਪਣਾਉਣ ਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਹੱਕ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵੀ ਇਸੇ ਧਾਰਨਾ ਦਾ ਮੁਦਈ ਹੈ। ਜਿਥੋਂ ਤੱਕ ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਅਮਨ-ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ, ਇਸ ਪੱਖੋਂ ਅਵੇਸਲਾਪਨ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੋਵੇਗਾ। ਹਰ ਵੇਲੇ ਚੌਕਸੀ ਰੱਖਣੀ ਪਵੇਗੀ ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਵੀ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਮੁੜ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਟਕਰਾਅ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕੋਈ ਜਜ਼ਬਾਤੀ, ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਜਾਂ ਬਾਦਲ ਵਿਰੋਧੀ ਧੜਾ ਜਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਧਮਾਕਾਖੇਜ਼ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਲਾਹਾ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਸੇ ਡੇਰੇ ਜਾਂ ਡੇਰਾ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਨੂੰ ਹਮਲੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਥਾਂ ’ਤੇ ਭੜਕਾਹਟ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਆਸੀ ਕਾਰਨ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਮਾਲਵੇ ਵਿਚਲੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਰਕਰਾਂ ਅੰਦਰ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਜਿਤਾਉਣ ਲਈ ਵੋਟਾਂ ਪਾਉਣ ਦੀ ਯਾਦ ਅਜੇ ਤਾਜ਼ਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਕੁਝ ਢਿੱਲਮੱਠ ਦਿਖਾਈ ਸੀ ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਸਾਰੀ ਸਿਆਸੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਹਰਕਤ ਵਿਚ ਲਿਆ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਭੜਕੀ ਹੋਈ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਇਰਾਦੇ ਪਰ ਲਚਕਦਾਰ ਪਹੁੰਚ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰ ਸੁਖਾਵਾਂ ਮੋੜ ਦੇਣ ਵਿਚ ਸਫ਼ਲ ਰਹੀ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਅਜੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਵਾਸਤੇ ਇਹ ਚੁਣੌਤੀ ਖੜ੍ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਵੀ ਕਿਤੇ ਵੀ ਧੁਖਦੀ ਧੂਣੀ ਚੰਗਿਆੜੀ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਬਲਜੀਤ ਬੱਲੀ
(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ)

ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਫੁਰਮਾਨ ਤੋਂ ਮੈਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹਾਂ-ਸੁਆਮੀ

‘ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ’ ਦੀ ਹੋਸ਼ ਟਿਕਾਣੇ ਆ ਜਾਵੇਗੀ

ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਖੂਨੀ ਟਕਰਾਅ ਟਲ ਗਿਆ

ਸਰਵ ਧਰਮ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਮੰਡਲ ਦੇ ਆਗੂ ਸੁਆਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼ ਨੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਸਾ ਡੇਰੇ ਦੇ ਵਿਵਾਦ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੱਲ੍ਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਗਿਆਨੀ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵੇਦਾਂਤੀ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਜੋ ਫੁਰਮਾਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਮੈਂ ਉਸ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ‘ਖੂਨੀ ਟਕਰਾਅ’ ਟਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਫੁਰਮਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ’ਤੇ ਕਰਾਰਾ ਥੱਪੜ ਹੈ ਜੋ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਕਾਲੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਧੱਕਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਜਾਂਦੇ ਹੋੲੇ ਇਸ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜੀ ਆਗੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਫੁਰਮਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਿੱਤ ਹੈ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਅਮਨ-ਚੈਨ ਤੇ ਸੱਤੇ ਖੈਰਾਂ ਮੰਗਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਫੁਰਮਾਨ ’ਤੇ ਲਗਨ ਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਅਮਲ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਉਕਤ ਡੇਰੇ ਦੇ ਮੁਖੀ ਗੁਰਮੀਤ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਹੋਸ਼ ਟਿਕਾਣੇ ਆ ਜਾਵੇਗੀ। ਜਿਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗਣ ਲਈ ਨਿਮਰਤਾ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਉਸ ਨੂੰ ਸੁਮੱਤ ਬਖਸ਼ੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ‘ਗੁਰਮਤਿ ਲਹਿਰ’ ਚਲਾਉਣ ਦਾ ਜੋ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਉਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਵਿਚ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾੲੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਸ ਗੱਲ ’ਤੇ ਵੀ ਖੁਸ਼ੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਕਿ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਭੁਲੱਕੜ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਵਿਚ ਵਾਪਸ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਰਸਤਾ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਹ ਕੰਮ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਉਕਤ ਡੇਰੇ ਦੇ ‘ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ’ ਨੂੰ ਗੁਰਮਤ ਲਹਿਰ ਰਾਹੀਂ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਵਿਚ ਵਾਪਸ ਲਿਆੲੇ। ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਸੁਆਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਫੁਰਮਾਨ ਤੋਂ ਦੋਵਾਂ ਫਰੀਕਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਮੰਨ ਲਈ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਦੀ ਹੇਠੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਇਥੇ ਇਹ ਗੱਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵਰਨਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਸੁਆਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਇਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਕਤ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਰਸਤੇ ਤੇ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕੀਤੀ। ਸੁਆਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼ ਦੀ ਰਾੲੇ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਜ਼ੁਕ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸ: ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ ਜਿਸ ਸਮਝਦਾਰੀ, ਸੰਜਮ ਤੇ ਠਰ੍ਹੰਮੇ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲਿਆ, ਉਹ ਵੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾਯੋਗ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਹੁਣ ਕੋਈ ਖਤਰੇ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਪਰ ਵੇਖਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰਮੀਤ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਸਿੰਘ ਨਿਕਟ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਕੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਹੱਤਿਆ ਅਤੇ ਜਬਰ ਜਿਨਾਹ ਦੇ ਕੇਸਾਂ ਵਿਚ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਲਝਿਆ ਪਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ-ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ। ਸੀ. ਬੀ. ਆਈ. ਵਾਲੇ ਵੀ ਇਸ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਦੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ’ਤੇ ਬਾਰੀਕੀ ਨਾਲ ਨਜ਼ਰ ਲਾਈ ਬੈਠੇ ਹਨ।

ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿਚ ਧਰਮ-ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦੀ ਲੋੜ

ਸਿੱਖ ਇਕ ਦਲੇਰ ਤੇ ਬਹਾਦਰ ਕੌਮ ਹਨ। ਪਰ ਇਹ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਤੇਜਤ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸੁਭਾਅ ਤੋਂ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨੂੰ ਮਨ ਵਿਚ ਪਾਲਦੇ ਰਹਿਣ ਦੇ ਆਦੀ ਨਹੀਂ। ਜਦੋਂ ਤੇ ਜਿਥੇ ਵੀ ਭਾੲੀਚਾਰਾ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਸੱਟ ਵੱਜੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਆਪਣਾ ਰੋਸ ਪ੍ਰਗਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਅਤਿ ਭਾਵੁਕ ਵੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ, ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਜੋ ਕੁਝ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਹ ਇਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਭਾੲੀਚਾਰੇ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਜੋ ਕੁਝ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਉਲੱਦ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨਾਲ ਡਟ ਕੇ ਟੱਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਭਾੲੀਚਾਰੇ ਦਾ ਗੁੱਸਾ ਇਕ ਹੜ੍ਹ ਵਾਂਗ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਰੇ ਕੰਢੇ ਤੋੜਨ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਨਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੀ ਲਪੇਟ ਵਿਚ ਲੈ ਲੈਣ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਹੀ ਲੈ ਲਓ ਜੋ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੱਠ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੇਠਲੀਆਂ ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਲੲੀ ਅਤੇ ਡੇਰੇ ਦੇ ਮੁਖੀ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਸੁਣਨ ਲੲੀ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਡੇਰੇ ਦੇ ਮੁਖੀ ਗੁਰਮੀਤ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬਹੁਲਵਾਦ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਲੲੀ ਇਕ ਮਕਸਦ ਨਾਲ ਹੀ ਆਪਣਾ ਇਹ ਨਾਂਅ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਵਰਗੇ ਵਸਤਰ ਧਾਰਨ ਕੀਤੇ, ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾਉਣ ਸਬੰਧੀ ਵੀ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਨਕਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਜਾਮ-ੲੇ-ਇੰਸਾਂ’ ਦਾ ਨਾਂਅ ਦਿੱਤਾ। ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਉਸ ਤੋਂ ਵੀ ਅੱਗੇ ਤੱਕ ਚਲੇ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਲੲੀ ਇਕ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਵਾਇਆ ਜਿਸ ਵਿਚਲੀ ਤਸਵੀਰ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਵਰਗੇ ਵਸਤਰ ਤਾਂ ਪਾੲੇ ਹੀ ਹੋੲੇ ਸਨ, ਸਗੋਂ ਪਗੜੀ ਵਿਚ ਕਲਗੀ ਵੀ ਲਾੲੀ ਹੋੲੀ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਉਤੇਜਤ ਹੋੲੇ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਨੰਗੀਆਂ ਤਲਵਾਰਾਂ ਲੈ ਕੇ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਉਤਰ ਆੲੇ। ਝੜਪਾਂ ਵੀ ਹੋੲੀਆਂ, ਕੁਝ ਸਰਕਾਰੀ ਵਾਹਨਾਂ ਅਤੇ ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ਗੲੀ। ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਰੋਸ ਮੁਜ਼ਾਹਰੇ ਹੋੲੇ। ਭੰਨ-ਤੋੜ ਵੀ ਹੋੲੀ। ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਇਸ ਹਿੰਸਾ ਲੲੀ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਨੂੰ ਹੀ ਦੋਸ਼ ਦੇਣਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨਿਰਲੇਪ ਜਿਹੀ ਰਹੀ ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਉਸ ਨੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਕੀ ਅਜਿਹਾ ਹੋਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਹਾਲ ਹੀ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਵੋਟਾਂ ਪਾਉਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ? ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਦਾ ਇਹ ਵਿਹਾਰ ਅਤੇ ਖਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਗਰਮ-ਦਲੀਆਂ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮੀ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਸੀ, ਜੋ ਤਕਰੀਬਨ ਇਕ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਖਾਮੋਸ਼ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਵਿਚਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੲੀ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਅਮਨ-ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਲੈ ਲਿਆ।
ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਜੇ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਮਕਸਦ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਵਾਂਗ ਦਰਸਾਉਣ ਦਾ ਹਰਗਿਜ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ ਤਾਂ ਉਹ ਅੱਗ ’ਤੇ ਪਾਣੀ ਪਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਡੇਰੇ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਅਫ਼ਸੋਸ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਸਬੰਧੀ ਇਕ ਪ੍ਰੈੱਸ ਬਿਆਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਪਰ ਇਹ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਲੇਟ ਸੀ। ਅਫਸੋਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾੲੇ ਜੇ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗ ਲੲੀ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਿਹਤਰ ਹੁੰਦਾ। ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਕਿ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਮੁਆਫ਼ੀਨਾਮਾ ਜਾਰੀ ਨਾ ਕਰਨ ’ਤੇ ੲੇਨੀ ਦੇਰ ਕਿਉਂ ਅੜਿਆ ਰਿਹਾ। ਪੋਪ ਨੇ ਉਦੋਂ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੁਝ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਮੁਸਲਿਮ ਭਾੲੀਚਾਰੇ ਨੂੰ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਸਾਨੂੰ ਖਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਉਦੋਂ ਮੁਆਫ਼ੀ ਵਰਗਾ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤਣ ਵਿਚ ਕੋੲੀ ਸੰਕੋਚ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਜਾਣੇ-ਅਣਜਾਣੇ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚਾ ਦੇੲੀੲੇ।
ਅੱਜ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਮੀਰੀ ਅਤੇ ਪੀਰੀ ਦੀ ਗ਼ਲਤ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨਾਲ ਮਿਸ਼ਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਹ ਸੰਕਲਪ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ ਤਾਂ ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਰਲੇਵੇਂ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਕਸਦ ਆਪਣੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਵਿਚ ਸਮਾਜ ਸੇਵਾ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਿੱਖ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਵਿਚਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣ। ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਅੱਜ ਸਿੱਖ ਭਾੲੀਚਾਰਾ ਹੋਰ ਭਾੲੀਚਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕਿਤੇ ਅੱਗੇ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ ਉਸ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਉਸ ਕੋਲ ਮੁਹੱੲੀਆ ਧਨ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਅਨੁਸਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਭਾੲੀਚਾਰਾ ਉਤਪਾਦਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਧਨ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦੇ ਸਾਧਨ ਦਾ ਰੂਪ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦਾ, ਤਾਂ ਕਿ ਲੱਖਾਂ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕੇ, ਜੋ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਆਦੀ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਚੱਲੀ ਹਿੰਸਕ ਲਹਿਰ ਦੀ ਇਕ ਵੱਡੀ ਵਜ੍ਹਾ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਸੀ। ਸਥਿਤੀ ਸੁਧਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਮੈਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਵੀ ਕੋੲੀ ਅਣਚਾਹੀ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿਉਂ ਕੁਝ ਲੋਕ ਲੰਦਨ ਵਿਚ ਜਮ੍ਹਾ ਹੋ ਕੇ ਇਕ ਵੱਖਰੇ ਰਾਜ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਮੰਗ ਉਭਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹੋਇਆ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਮੂਲ ਦੇ ਦੋ ਮੁਸਲਿਮ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰਨ ਲੲੀ ਉਤੇ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਖ਼ੁਦ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਵੀ ਧਰਮ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਰਲੇਵੇਂ ਵਿਚ ਹੀ ਹੈ। ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿਚਲੀ ਲਾਲ ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਗੱਲ ਹੀ ਲੈ ਲਉ। ਇਹ ਕੱਟੜਵਾਦੀਆਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗੲੀ ਹੈ, ਜੋ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦੇਣ ਦੇ ਯਤਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਵੀ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਬਾਕੀ ਭਾਰਤੀਆਂ ਵਾਂਗ ਸੂਬਾੲੀ ਖ਼ੁਦਮੁਖ਼ਤਾਰੀ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ ਪਰ ਸਿੱਖ ਭਾੲੀਚਾਰੇ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਧਰਮ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨੂੰ ਮਿਸ਼ਰਤ ਕਰਨ ਵੱਲ ਝੁਕਾਅ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਆਪਣੀ ਧਾਰਮਿਕ ਪਛਾਣ ’ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਬਾਨੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਬਹੁਲਵਾਦ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੋ ਇਕ ਪਾਵਨ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ, ਵਿਚ ਹਿੰਦੂ, ਮੁਸਲਮਾਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕੲੀ ਸੰਤਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਲਵਾਦ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਧਾਰਮਿਕ ਕੱਟੜਤਾ ਦਾ ਨਹੀਂ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਵੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਜਦੋਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਵਹਿਣ ਵਿਚ ਵਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਕਸਰ ਅਜਿਹੀ ਰਾਹ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾੲੀਚਾਰੇ ਦੇ ਅਕਸ ਨੂੰ ਸੱਟ ਵਜਦੀ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਖਦਸ਼ਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਤੇ ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਦੀ ਘਟਨਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਾਲੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਤਾਂ ਨਹੀਂ। ਉਦੋਂ ਹਾਲਾਤ ਬੇਕਾਬੂ ਹੋ ਗੲੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤਬਾਹਕੰੁਨ ਰੂਪ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਪਹਿਲਾ ਇਹ ਕਿ ਫੌਜ ਨੇ ਹਰਿਮੰਦਿਰ ਸਾਹਿਬ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਥੇ ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ। ਦੂਜੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੋੲੀ ਕਿ ਸਿੱਖ ਅੰਗ-ਰੱਖਿਅਕਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਇਕ ਬੇਰਹਿਮੀ ਭਰੇ ਬਦਲੇ ਵਜੋਂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਦਿਨ-ਦਿਹਾੜੇ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ ਹੋਇਆ। ਤਿੰਨ ਹਜ਼ਾਰ ਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਹੀ ਮਾਰੇ ਗੲੇ ਸਨ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਸਮੱਸਿਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਹੋਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਗੜ ਗੲੀ ਸੀ। ਡਾ: ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਤਰੱਕੀ ਨੇ ਵੱਡੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਇਸ ਦਾ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸਿਹਰਾ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਨੂੰਹ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿਚ ਧਰਮ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨਾਲ ਮਿਸ਼ਰਤ ਕਰਨ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਹੈ। ਤੁਰਕੀ ਇਸ ਬਾਰੇ ਪ੍ਰੇਰਕ ਅਪਵਾਦ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਮਾਰਚ ਕੱਢ ਕੇ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਨਿਹਚਾ ਪ੍ਰਗਟਾੲੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਕਾਮਨਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕੁਝ ਹੋਵੇ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਦੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਜੋ ਹੁਣ ਭਾਰਤ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਰੂਪੀ ਤਿੰਨ ਰਾਸ਼ਟਰਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਦਾ ਖਾਸਾ ਬਹੁਲਵਾਦ ਹੀ ਹੈ।

(ਕੁਲਦੀਪ ਨਈਅਰ)
ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਮੂਲਵਾਦੀ

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪੀਪਲਜ਼ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਚੇਤਾਇਆ ਸੀ, ਕੱਟੜਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿਚਲੀਆਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸ਼ਰਨਗਾਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਮੁੜ ਉਭਾਰ ਹਾਸਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਮੇਂ ਨੇ ਉਹ ਖਦਸ਼ੇ ਵੀ ਸਹੀ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ, ਜੋ ਸੰਨ 2002 ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟਾੲੇ ਗੲੇ ਸਨ ਕਿ ਜੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਬਹਾਲ ਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਜਹਾਦੀ ਤੱਤ ਮੁੜ ਉਭਰ ਆਉਣਗੇ। ਸੰਨ 2002 ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਪਾਕਿਤਾਨ ਪੀਪਲਜ਼ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਵਿਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਧਾਂਦਲੀਬਾਜ਼ੀ ਕਰਨ, ਅਸੈਂਬਲੀ ਦਾ ਇਜਲਾਸ ਅੱਗੇ ਪਾਉਣ ਅਤੇ ਪੀ. ਪੀ. ਪੀ. ਦੇ ਅਸੈਂਬਲੀ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਬੜੇ ਗੰਭੀਰ ਨਤੀਜੇ ਕੱਢੇ।
ਅੱਤਵਾਦੀ ਹੋੲੇ ਜਥੇਬੰਦ
ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਤਵਾਦੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਮੂਲਵਾਦੀਆਂ, ਜੋ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸਥਾਨਿਕ ਤਾਲਿਬਾਨਾਂ ਤੇ ਦੱਖਣ ੲੇਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਆੲੇ ਅਲ-ਕਾਇਦਾ ਕਾਰਕੁੰਨਾਂ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਨ ਹਨ, ਨੇ ਕਬਾਇਲੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਆਧਾਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰ ਲੲੇ ਹਨ। ਸੰਨ 2001 ਵਿਚ ਹੋਈ ਆਪਣੀ ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਮੁੜ ਜਥੇਬੰਦ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫੌਜ ਵੀ ਖੜੀ ਕਰ ਲਈ ਹੈ, ਜੋ ਆਤਮਘਾਤੀ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਅਤੇ ਗੁਰੀਲਾ ਪੈਂਤੜਿਆਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ 1980ਵਿਆਂ ਵੇਲੇ ਜਨਰਲ ਜ਼ਿਆ ਦੇ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਨਿਜ਼ਾਮ ਵਿਚੋਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਦੀ ਅਫ਼ਗਾਨ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨਾਂ ਨਾਲ ਬੜੀ ਨੇੜਤਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਹੀ ਅਫ਼ਗਾਨ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਤਾਲਿਬਾਨ ਅਤੇ ਅਲ-ਕਾਇਦਾ ਵਿਚ ਬਦਲ ਗੲੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਥੀ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣਾ ਰੂਪ ਬਦਲ ਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਆਈ. ਜੇ. ਆਈ. ਅਤੇ ਫਿਰ ਪੀ. ਐਮ. ਐਲ. (ਕਿਊ.) ਵਜੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆੲੇ। ਜਦੋਂ ਤਾਲਿਬਾਨ ਅਤੇ ਅਲ-ਕਾਇਦਾ ਵਰਗੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ 90ਵਿਆਂ ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ’ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ’ਚ ਰੁੱਝੀਆਂ ਸਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਾਥੀ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਬਣੀਆਂ ਪੀਪਲਜ਼ ਪਾਰਟੀ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਕਰਨ ’ਚ ਲੱਗੇ ਹੋੲੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਜਦੋਂ ਅਲ-ਕਾਇਦਾ ਅਤੇ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਮਿੱਤਰ ਦਾੜ੍ਹੀ-ਵਿਹੂਣੇ ਸੰਸਦੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦਾ ਲਬਾਦਾ ਪਾ ਕੇ ਸੱਤਾ ਵਿਚ ਆੲੇ ਤਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਤਾਲਿਬਾਨੀਕਰਨ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਮਕਸਦ ਧਾਰਮਿਕ ਮਦਰਸਿਆਂ ਦੇ ਤਾਣੇ-ਬਾਣੇ ਰਾਹੀਂ ਮੂਲਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਪੀ. ਪੀ. ਪੀ. ਨੂੰ ਨੁੱਕਰੇ ਲਾਉਣਾ ਸੀ। ਮਦਰੱਸੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਉਸਾਰੂ ਸੋਚ ਨੂੰ ਤਬਾਹਕੁੰਨ ਸੋਚ ਵਿਚ ਬਦਲਣ ਲਈ ਸਿਰਜੇ ਗੲੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਕਸਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਥਾਂ ‘ਤਾਲਿਬਾਂ’ ਦੀ ਇਕ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਇਹ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਬਿਪਤਾ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਘੜਾ ਭਰਨ ਵਾਲਾ ਅਮਲ ਸੀ, ਜੋ ਕਦੇ ਵੀ ਟੁੱਟ ਕੇ ਪੂਰੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਬਿਖਰ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਫਿਰ ਧਾਂਦਲੀਬਾਜ਼ੀ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਤਾਲਿਬਾਨੀ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਮਿੱਤਰ ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਬਚਾਉਣ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੇ ਤਾਂ ਜਹਾਦੀ ਤਾਕਤਾਂ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ’ਤੇ ਭਾਰੂ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਮੌਜੂਦਾ ਸੱਤਾ-ਢਾਂਚਾ ਪੀ. ਐਮ. ਐਲ. (ਕਿਊ.) ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਕੁਝ ਮੈਂਬਰ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਹਨ ਪਰ ਬਹੁਤੇ ਉਹ ਹਨ, ਜੋ ਜਨਰਲ ਜ਼ਿਆ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵੇਲੇ ਵੇਲੇ ਫੌਜੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਅਤੇ ਖੁਫ਼ੀਆ ਤਾਣੇ-ਬਾਣੇ ਦਾ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਸਰਕਾਰੀ ਰੁਖ਼
ਵੱਡੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਜਿਥੇ ਐਮ. ਐਮ. ੲੇ. ਵਰਗੀਆਂ ਧਾਰਮਿਕ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਲਾਲ ਮਸਜਿਦ ਅਤੇ ਜਾਮੀਆ ਹਫ਼ਸਾ ਤੋਂ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਿਆ, ਉਥੇ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਨੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਉਲਟ ਕੀਤਾ। ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲਾਲ ਮਸਜਿਦ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਇਕ ਅਸਲੇ ਦਾ ਟਰੱਕ ਫੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਵੀ ਇਕ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਕਹਿਣ ’ਤੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਦੋ ਪੁਲਿਸ ਵਾਲੇ ਅਗਵਾ ਕਰ ਲੲੇ ਗੲੇ ਪਰ ਪੁਲਿਸ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਦੇ ਦਬਾਅ ਕਰਕੇ ਮੂਲਵਾਦੀ ਅਗਵਾਕਾਰਾਂ ਖਿਲਾਫ਼ ਪਰਚਾ ਵੀ ਦਰਜ ਨਾ ਕਰ ਸਕੀ। ਲਾਲ ਮਸਜਿਦ ਦਾ ਮੁਖੀ ਮੌਲਵੀ ਅਸਲ ਵਿਚ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਨੇ ਹੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਸਰਕਾਰੀ ਨੁਮਾਇੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿਚ ਅਖੌਤੀ ਸ਼ਰੀਅਤ ਅਦਾਲਤਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿਸ ਜ਼ਮੀਨ ’ਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਧਾਰਮਿਕ ਸਕੂਲ ਬਣੇ ਹਨ, ਉਹ ਸਰਕਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਨਾਲ ਹੀ ਰਜ਼ਾਮੰਦੀ ਹੀ ਜਾਮੀਆ ਹਫ਼ਸਾ ਨੇ ਇਸ ’ਤੇ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਨਾਜ਼ਾਇਜ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਬਜ਼ੇ ਹੇਠ ਲਈ ਗਈ ਜ਼ਮੀਨ ’ਤੇ ਮਦਰਸਿਆਂ ਦੀ ੳੁਸਾਰੀ ਵੇਲੇ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਮਦਰਸਿਆਂ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਵੇਗੀ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਕਰੇਗੀ ਪਰ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਮੂਲਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੰਡ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਾੲੇ ਗੲੇ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ੲੇਨਾ ਕੁ ਵਿਸਥਾਰ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲੈਣ ਕਿ ਇਕ ਦਿਨ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਤੱਕ ਹੀ ਆ ਪੁੱਜਣ।
ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਜਾਮੀਆ ਹਫ਼ਸਾ ਮਸਜਿਦ ਨੂੰ ਕੋਈ ਛੋਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਥੇ ਫੌਜੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਪੜ੍ਹਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਪਿਤਾ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ‘ਚੌਕਸੀ ਦਸਤੇ’ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਕਿਵੇਂ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ? ਅਜੇ ਅਸਲ ਵਿਚ ਹਕੀਕਤ ਦਾ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਹਿੱਸਾ ਹੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਲਾਲ ਮਸਜਿਦ ਦਾ ਮੁਖੀ ਆਪਣੀ ਹਮਾਇਤ ਲਈ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਦੇ ਹੋਰ ਮਦਰਸਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਮੰਗਵਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਉਹ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿਚ ਅੰਦਰਖਾਤੇ ਹੀ ਆਪਣੀ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਫੌਜ ਵੀ ਸਿਰਜ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ, ਜੋ ਉਭਰਨ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋਵੇ।
ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਮਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਪਰ ਚੰਗੀ ਅਤੇ ਦਇਆਵਾਨ ਹੈ। ਦਇਆ ਕਰਕੇ ਹੀ ਇਹ ਲਾਲ ਮਸਜਿਦ ਨੇੜਲੇ ਦੋ ਮਦਰਸਿਆਂ ਖਿਲਾਫ਼ ਕੋਈ ਕਾਰਵਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੀ। ਪਰ ਅਜਿਹੀ ਦਇਆ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਜੋ ਸੰਨ 2005 ਵਿਚ ਬਿਲਕੁਲ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਢੰਗ ਨਾਲ ਆਸਿਫ਼ ਜ਼ਰਦਾਰੀ ਦੇ ਸਵਾਗਤ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੋੲੇ ਸਨ। ਨਾ ਹੀ ਇਹ ਦਇਆ ਕਰਾਚੀ ਵਿਚ ਫਰਵਰੀ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵੇਲੇ ਇਕ ਪੋਲੰਿਗ ਬੂਥ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਔਰਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵਰਤੀ ਗਈ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੜੀ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁੱਟਿਆ, ਮਾਰਿਆ ਤੇ ਜ਼ਖਮੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਅਜਿਹੀ ਦਇਆ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਤੇ ਇਕ ਜੱਜ ਦੀ ਭੈਣ ਪ੍ਰਤੀ ਵਰਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਇਕ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਰੋਸ ਮੁਜ਼ਾਹਰੇ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਰਹੀਆਂ ਸਨ।
ਲੋਕਾਂ ’ਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ
ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਬਣਾੲੇ ਗੲੇ ‘ਚੌਕਸੀ ਦਸਤੇ’ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿਚ ਹਜ਼ਾਮਤ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ, ਬਿਊਟੀ ਪਾਰਲਰ ਵਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਟੋਰਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰੇਆਮ ਧਮਕਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਲੋਕਾਂ ’ਤੇ ਕੱਟੜ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਠੋਸ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵਾਂਗ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਇਸਲਾਮ ਧਰਮ ’ਤੇ ਮਾਣ ਹੈ। ਪਰ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਮੁਸਲਿਮ ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹਾਂ ਕਿ ਕੁਝ ਖਾਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਮੌਲਵੀ ਸਾਨੂੰ ਇਸਲਾਮ ਦੀ ਆਪਣੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਕੇ ਕਿਉਂ ਦੱਸਣ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨੂੰ ਇਕ ਬੰਧਨ ਵਾਂਗ ਕਿਉਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ। ਅਫ਼ਗਾਨ ਜਹਾਦ ਦੇ ਬਚੇ-ਖੁਚੇ ਤੱਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਹੁਣ ਕੌਮਾਂ, ਧਰਮਾਂ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲ ਆਪਣੀਆਂ ਬੰਦੂਕਾਂ ਸੇਧੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੂਰਤ ਵਿਚ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਨਯੋਗ ਨਹੀਂ। ਮੂਲਵਾਦੀ ਤੱਤ ਇਸਲਾਮ ਦੇ ਨਾਂਅ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਲਗਾਤਾਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਉਲਟਾ ਮੁਸਲਿਮ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਦਾ ਹੀ ਕਾਰਨ ਬਣ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਇਰਾਕ ਦੀਆਂ ਜੰਗਾਂ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਕੇਂਦਰ ’ਤੇ ਹੋੲੇ ਹਮਲੇ ਦਾ ਹੀ ਨਤੀਜਾ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਮਲਿਆਂ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿਚ ਇਕ ਮਹਾਨ ਧਰਮ ਵਜੋਂ ਇਸਲਾਮ ਧਰਮ ਦੇ ਅਕਸ ਨੂੰ ਵੀ ਵੱਡਾ ਧੱਕਾ ਲੱਗਾ ਹੈ।
ਆਤਮਘਾਤੀ ਹਮਲਾਵਰ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਰਾਹੀਂ ਖ਼ੁਦਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਇਸਲਾਮ ਦੀ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ ਸਗੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸੱਟ ਹੀ ਮਾਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿਚ ਮੁਸਲਿਮ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਇਕ ਉੱਭਰਵੇਂ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋੲੇ ਹਨ ਪਰ ਮੂਲਵਾਦੀਆਂ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਹੁਣ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਹੁਣ ਤਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਲੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਫ਼ਰਤਯੋਗ ਅਪਰਾਧਾਂ ਦੇ ਪੀੜਤ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੋੜ
ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਅਸੀਂ ਇਕ ਵਿਸ਼ਵ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਸਾਰੇ ਮਹਾਨ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਹੀ ਹਨ। ਆਪਸ ਵਿਚ ਸਦਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਦਿਲੋਂ ਧਰਮ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਮਜਬੂਰੀ ਜਾਂ ਬੰਧਨ ਹੇਠ ਨਹੀਂ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਰਕਾਰ ਲਗਾਤਾਰ ਮੂਲਵਾਦੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਤੋਂ ਅੱਖਾਂ ਮੀਟੀ ਬੈਠੀ ਹੈ। ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਵੱਲੋਂ ਲਾਲ ਮਸਜਿਦ ਅਤੇ ਜਾਮੀਆ ਹਫ਼ਸਾ ਨੂੰ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿਚੋਂ ਆਪਣੇ ਮਦਰੱਸੇ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਲਈ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਜਗ੍ਹਾ ਦੇਣ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਰੇ ਅਮਲ ਦੌਰਾਨ ਹੋਵੇਗਾ ਇਹ ਕਿ ਉਹ ਹੋਰ ਸਰਕਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ’ਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਅੰਤ ਦੋਵਾਂ ਥਾਵਾਂ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੱਬ ਲੈਣਗੇ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਦਬਾਇਆ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ, ਇਹ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣਿਆ ਰਹੇਗਾ ਕਿ ਮੂਲਵਾਦ ਦੀ ਲਹਿਰ ਕਿਸੇ ਦਿਨ ਇਕ ਹੜ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਕੇ ਇਕ ਧਾਰਮਿਕ ਰਾਜ-ਪਲਟੇ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਗਲੀ ਵਾਰ ਫੌਜ ਦੀ ਥਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਮੂਲਵਾਦੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਧੱਕੇ ਨਾਲ ਸੱਤਾ ਹਥਿਆਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਲਾਕੰਦ, ਪਰਚਨਾਰ ਅਤੇ ਟਾਂਕ ਵਰਗੇ ਕਬਾਇਲੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੂਲਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਧੁਰ ਅੰਦਰ ਤੱਕ ਘੁਸਪੈਠ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਡੇਰਾ ਆਦਮ ਖੇਲ ਵਿਖੇ ਲੜਕੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗੲੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਮਤ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਤੋਂ ਵਾਅਦਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਦੀ ਦਾੜ੍ਹੀ ਨਹੀਂ ਕੱਟਣਗੇ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦਾ ਹੱਕ ਗੁਆ ਬੈਠੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਜਿਊਣ ਦਾ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ। ਇਹ ਹੱਕ ਮੂਲਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਖੋਹ ਲੲੇ ਹਨ। ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਮੂਲਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਗੁੱਝੇ ਆਧਾਰ ਮੌਜੂਦ ਹੋਣ। ਇਸ ਸਾਰੇ ਕੁਝ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਹੱਦ ਤੱਕ ਵਿਸ਼ਵ ਭਾਈਚਾਰਾ ਵੀ, ਇਕ ਦੋਰਾਹੇ ’ਤੇ ਖੜ੍ਹਾ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਤੋਂ ਉਠੀਆਂ ਖ਼ਤਰੇ ਦੀਆਂ ਘੰਟੀਆਂ ਹੋਰ ਵੀ ਉੱਚੀਆਂ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੁੰਦੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। (ਮੰਦਿਰਾ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼)

(ਬੇਨਜ਼ੀਰ ਭੁੱਟੋ)
(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ)

ਸਿੱਖ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵੱਲੋਂ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਦਾ ਮੁਆਫ਼ੀਨਾਮਾ ਰੱਦ

ਮੁਆਫ਼ੀ ਇਕ ਸ਼ਾਤਰ ਚਾਲ-ਜਥੇ: ਨੰਦਗੜ੍ਹ • ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਤੋਂ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗੇ–ਸਰਨਾ

ਅੱਜ ਇਥੇ ਇਕ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ ਸ: ਸਰਨਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਡੇਰੇ ਦੇ ਮੁਖੀ ਨੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਵਲੂੰਧਰੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲੋਂ ਖੁਦ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੋਪ ਨੇ ਵੀ ਇਸਲਾਮ ਧਰਮ ਵਿਰੁੱਧ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸਲਾਮ ਧਰਮ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲਿਆਂ ਤੋਂ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗੀ ਸੀ, ਨਾ ਕਿ ਹਜ਼ਰਤ ਮੁਹੰਮਦ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਦੇ ਮੁਖੀ ਦੇ ਇਸ ਬਿਆਨ ਰਾਹੀਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਤੋਂ ਮੁਆਫੀ ਦਾ ਢੌਂਗ ਰਚ ਕੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਮੁੜ ਠੱਗੀ ਮਾਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਉਹਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਕੋਈ ਖੋਟ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਚਲਾਕੀ ਨਾਲ ਸਮਾਂ ਲੰਘਾੳੁਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਦੀਆਂ ਚਲਾਕੀਆਂ ਵਰਤਣ ਦੀ ਬਜਾੲੇ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਰਤ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗੇ

ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵੱਲੋਂ ਸਿਰਸਾ ਡੇਰੇ ਦੀ ਛੇਤੀ ਸੁਣਵਾਈ ਬਾਰੇ ਅਪੀਲ ਰੱਦ

ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵੱਲੋਂ ਡੇਰੇ ਵਿਰੁੱਧ ਮਾਮਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਸੀ.ਬੀ.ਆਈ. ਨੂੰ 31 ਜੁਲਾਈ ਤੱਕ ਅੰਤਿਮ ਰਿਪੋਰਟ ਦਾਇਰ ਕਰਨ ਦਾ ਆਦੇਸ਼

ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਸਿਰਸਾ ਡੇਰੇ ਦੀ ੳੁਹ ਅਪੀਲ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ੳੁਸ ਨੇ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਡੇਰਿਆਂ ਤੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਬਾਰੇ ਦਾਇਰ ਪਟੀਸ਼ਨ ’ਤੇ ਤੁਰੰਤ ਸੁਣਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਜਸਟਿਸ ਅਰੀਜੀਤ ਪਸਾਇਤ ਤੇ ਡੀ.ਕੇ. ਜੈਨ ’ਤੇ ਆਧਾਰਤ ਜੱਜਾਂ ਦੇ ਬੈਂਚ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਟੀਸ਼ਨ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਪਹਿਲਾਂ ਨਿਸ਼ਚਤ 4 ਜੂਨ ਨੂੰ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਬੈਂਚ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਡੇਰੇ ਬੰਦ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਵਲੋਂ ਨਿਰਧਾਰਤ 27 ਮਈ ਦੀ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਬਿਨਾਂ ਅਣਸੁਖਾਵੀਂ ਘਟਨਾ ਦੇ ਲੰਘ ਗਈ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਤੁਰੰਤ ਸੁਣਵਾਈ ਵਾਲੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆੳੁਂਦੀ। ਡੇਰੇ ਦੇ ਟਰੱਸਟੀ ਤੇ ੳੁਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਭੀਜੀਤ ਭਗਤ ਤੇ ਦੋ ਹੋਰਨਾਂ ਵਲੋਂ ਦਾਇਰ ਪਟੀਸ਼ਨ ’ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਬਾਰੇ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕੀਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਵਿਧਾਨ ਤਹਿਤ ਮਿਲੇ ਮੌਲਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਮਨੋਨੀਤ ਅਦਾਲਤ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨੀ ਪਈ ਹੈ।
ਹਾਈਕੋਰਟ ਵੱਲੋਂ ਆਦੇਸ਼
ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈਕੋਰਟ ਨੇ ਸਿਰਸਾ ਡੇਰੇ ਵਿਰੁੱਧ ਚਲ ਰਹੇ ਕੇਸਾਂ ’ਚ ਜਾਂਚ ਰਿਪੋਰਟ ਪੇਸ਼ ਨਾ ਕਰ ਸਕਣ ਲਈ ਸੀ.ਬੀ.ਆਈ. ਨੂੰ ਝਾੜ ਪਾਈ ਤੇ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਸਿਰਸਾ ਡੇਰੇ ਵਿਰੁੱਧ 31 ਜਲਾਈ ਤਕ ਅੰਤਿਮ ਰਿਪੋਰਟ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਸੀ.ਬੀ.ਆਈ. ਨੇ ਡੇਰੇ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਮੁੱਖੀ ਗੁਰਮੀਤ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਸਿੰਘ ਵਿਰੁੱਧ ਮਾਮਲਿਆਂ ’ਚ ਅੰਤਿਮ ਰਿਪੋਰਟ ਦਾਇਰ ਕਰਨ ਲਈ ਹੋਰ ਸਮਾਂ ਮੰਗਿਆ ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ੳੁਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਅੰਤਿਮ ਪੜਾਅ ’ਚ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੀ.ਬੀ.ਆਈ. ਨੇ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਰਿਪੋਰਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ।
ਇਥੇ ਵਰਨਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਸੀ. ਬੀ. ਆਈ. ਡੇਰੇ ਵਿਰੁੱਧ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪੱਤਰਕਾਰ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਛਤਰਪਾਲ ਤੇ ਡੇਰੇ ਦੇ ਮੈਨੇਜਰ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਤਲ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ ਜਦ ਕਿ ਤੀਸਰਾ ਮਾਮਲਾ ਡੇਰੇ ਵਿਚ ਸਾਧਵੀਆਂ ਦੇ ਸਰੀਰਕ ਸ਼ੋਸਣ ਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈਕੋਰਟ ਵੱਲੋਂ ਇਕ ਗੁੰਮਨਾਮ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੀ. ਬੀ. ਆਈ. ਨੂੰ ਡੇਰੇ ਵਿਰੁੱਧ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਗੁੰਮਨਾਮ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਵਿਚ ਡੇਰੇ ’ਚ ਸਾਧਵੀਆਂ ਦਾ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਹੋਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੀ.ਬੀ.ਆਈ. ਅਨੁਸਾਰ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੋ ਡੇਰੇ ਦਾ ਕੰਮਕਾਰ ਵੇਖਣ ਵਾਲੀ 10 ਮੈਂਬਰੀ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ, ਦਾ 10 ਜੁਲਾਈ 2002 ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿੳੁਂਕਿ ੳੁਸ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਸੀ ਕਿ ਮਈ 2002 ਵਿਚ ਗੁੰਮਨਾਮ ਪੱਤਰ ਵੰਡਣ ਪਿੱਛੇ ੳੁਸ ਦਾ ਹੱਥ ਹੈ। ਸੀ.ਬੀ.ਆਈ. ਨੇ ੳੁਕਤ ਮਾਮਲਿਆਂ ਸਬੰਧੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇਕ ਲੱਖ ਰੁਪੲੇ ਇਨਾਮ ਦੇਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਡੇਰੇ ਦਾ ਮੁਆਫ਼ੀਨਾਮਾ ਸਿੱਖ ਜਗਤ ਮੰਨ ਲਵੇ–ਸੁਆਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼

ਸਰਵ ਧਰਮ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਮੰਡਲ ਦੇ ਆਗੂ ਸੁਆਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼ ਨੇ ਸਿੱਖ ਜਗਤ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਤੇ ਅਮਨ–ਸ਼ਾਂਤੀ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਦੇ ਮੁਖੀ ਗੁਰਮੀਤ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਤੋਂ ਮੰਗੀ ਗਈ ਮੁਆਫੀ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕਰ ਲਵੇ। ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ–ਵਟਾਂਦਰਾ ਕਰਕੇ ਖੁੱਲ੍ਹ–ਦਿਲੀ ਵਿਖਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ‘ਅਜੀਤ’ ਦੇ ਇਸ ਪੱਤਰਕਾਰ ਨਾਲ ਟੈਲੀਫੋਨ ’ਤੇ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨ ’ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਤੇ ਮੇਰੇ ਸਾਥੀ ਜੋ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਹਿਰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਕਤ ਡੇਰੇ ਦੇ ਮੁਖੀ ਨਾਲ ਸਿਰਸਾ ਵਿਚ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਕੱਲ੍ਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੁੱਜ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਥੇ 29 ਮਈ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 9 ਵਜੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਗਿਆਨੀ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵੇਦਾਂਤੀ ਤੇ ਦੂਜੇ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੂੰ ਮਿਲਾਂਗੇ। ਇਕ ਸਵਾਲ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੱਲ੍ਹ ਸਿਰਸਾ ਤੋਂ ਗੁਰਮੀਤ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਡੇਰੇ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਲੈਟਰਪੈਡ ’ਤੇ ਬਿਨਾਂ ਦਸਤਖਤਾਂ ਵਾਲਾ ਜੋ ਪ੍ਰੈੱਸ ਨੋਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਹੀ ਮੁਆਫੀਨਾਮਾ ਸਮਝ ਲਿਆ ਜਾਵੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਡੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ’ਤੇ ਡੇਰੇ ਤੋਂ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਜੋ ਵੀ ਡੇਰੇ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰੈੱਸ ਨੋਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ’ਤੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਦਸਤਖਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਸੁਆਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਸਿੱਖ ਜਗਤ ਤੇ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੂੰ ਦੇਸ਼, ਸਿੱਖ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖ ਕੇ ਡੇਰੇ ਵੱਲੋਂ ਮੰਗੀ ਗਈ ਮੁਆਫੀ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ–ਮੋਟੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰ ਦੇਵੇ। ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸੇ ਵਿਚ ਹੀ ਸਾਡੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਭਲਾ ਹੈ। ਸੁਆਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼ ਨੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਡੇਰੇ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗਣ ਵਿਚ ਦੇਰ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਹਾਲਾਤ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਇਹ ਇਕ ਸਾਰਥਿਕ ਕਦਮ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਡੇਰੇ ਦਾ ਮੁਖੀ ਕਈ ਦਿਨ ਤੱਕ ਅੜੀਅਲ ਵਤੀਰਾ ਅਪਣਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਸ ਗੱਲ ’ਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸ: ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਗਾਰੰਟੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਭਾਈ ਹੈ
(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ)

ਡੇਰੇ ਨੇ ਦਸਮ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗੀ

ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਬਰਾਬਰੀ ਬਾਰੇ ਕਲਪਨਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ-ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ

ਅੱਜ ੳੁਸ ਵੇਲੇ ਸਿਰਸਾ ਡੇਰਾ ਵਿਵਾਦ ਵਿਚ ਇਕ ਨਵਾਂ ਮੋੜ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਡੇਰੇ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਬਿਆਨ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਸਰਬੰਸਦਾਨੀ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਬਰਾਬਰੀ ਜਾਂ ਨਕਲ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਪ੍ਰੈੱਸ ਬਿਆਨ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਡੇਰਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲਿਆ ਆ ਰਿਹਾ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਅਤੇ ੳੁਪਜੀਆਂ ਗਲਤ ਫਹਿਮੀਆਂ ਬਹੁਤ ਅਫ਼ਸੋਸਜਨਕ ਹਨ। ਇਸ ਲੲੀ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ । ਫਿਰ ਵੀ ਅਸੀਂ ਮਾਨਵਤਾ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿਚ ਰੂਹਾਨੀਅਤ ਦੇ ਸੱਚੇ ਰਹਿਬਰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕੋਲੋਂ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗਦੇ ਹਾਂ। ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਵੱਲੋਂ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਲਗਾਤਾਰ ਚੌਕਸੀ ਰੱਖ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਨੇ ਮੁਆਫ਼ੀਨਾਮੇ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਕੋੲੀ ਸੰਕੇਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਡੇਰੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਿਰੋਲ ਧਾਰਮਿਕ, ਫ਼ਤਹਿ ਅਟੱਲ-ਜਥੇਦਾਰ ਵੇਦਾਂਤੀ

• ਸੰਗਤਾਂ ਤਲਵਾਰਾਂ ਵਿਖਾ ਕੇ ਵਿਖਾਵੇ ਨਾ ਕਰਨ-ਜਥੇ: ਨੰਦਗੜ੍ਹ
• ਗੁਰੂ ਡੰਮ ਵਿਰੁੱਧ ਪ੍ਰਚਾਰ ਤੇਜ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ-ਜਥੇ: ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ
• ਲੜਾੲੀ ਹੋਸ਼ ਨਾਲ ਜਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ-ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ
ਸੁਨਾਮ ਸਥਿਤ ਡੇਰਾ ਗੋਲੀ ਕਾਂਡ ਵਿਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋੲੇ ਭਾੲੀ ਕੰਵਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਮਿਤ ਪਾਠ ਦੇ ਭੋਗ ਸਮੇਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਿਆਣਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸੰਗਤਾਂ ਦੇ ਇਕੱਠ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਗਿਆਨੀ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵੇਦਾਂਤੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਲਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਅਸਫ਼ਲ ਕਰਨ ਲੲੀ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਗਲਤ ਕਾਰਵਾੲੀਆਂ ਨਾਲ ਕੌਮ ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋੲੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਅੱਜ ਵੀ ਕਾਇਮ ਹੈ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਵੀ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗੀ ਪਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਹੀ ਸਫ਼ਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੲੀ ਜੋਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੋਸ਼ ਵੀ ਕਾਇਮ ਰੱਖੀ ਜਾਵੇ ਪਰ ਕੁਝ ਲੋਕ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪੰਥਕ ਆਗੂਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਗਤਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ੰਕੇ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਲੋਕ ਸਿਰਫ਼ ਗਰਮ ਨਾਅਰੇ ਹੀ ਲਾਉਣੇ ਜਾਣਦੇ ਹਨ, ਕੌਮ ਦੀ ਸਹੀ ਅਗਵਾੲੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਿਰੋਲ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹਰ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਫ਼ਤਹਿ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਮੰਚ ਸੰਚਾਲਨ ਕਰਦਿਆਂ ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ, ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਗਿਆਨੀ ਤ੍ਰਿਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਿਆਸੀ ਆਗੂ ਨੂੰ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ਬੁਲਾਉਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕੀਤਾ। ਤਖ਼ਤ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਭਾੲੀ ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੰਦਗੜ੍ਹ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਮੋਰਚਾ ਫਤਹਿ ਕਰਨ ਲੲੀ ੲੇਕਤਾ, ਜੋਸ਼ ਅਤੇ ਹੋਸ਼ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਸਿਆਸੀ ਦਬਾਉ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਸਟੈਂਡ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹੱਟ ਕੇ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇ ਕੇ ਘਰ ਬੈਠਣ ਵਾਲੇ ਨਹੀਂ ਪਰ ਜੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ੲੇਕਤਾ, ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਹੋਸ਼ ਨਾ ਰੱਖੀ ਤਾਂ ਉਹ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗਰਮ ਨਾਅਰੇ ਦੇ ਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮਰਵਾਉਣਾ ਕੋੲੀ ਸਿਆਣਪ ਨਹੀਂ। ਜਥੇਦਾਰ ਨੰਦਗੜ੍ਹ ਨੇ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਤਲਵਾਰਾਂ ਲਿਸ਼ਕਾ ਕੇ ਵਿਖਾਵੇ ਨਾ ਕਰਨ ਕਿਉਂਕਿ ਮੀਡੀਆ ਇਕ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਅਧੀਨ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਅਤੇ ਸਰਸੇ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਖੂਨਦਾਨੀ ਵਜੋਂ ਵਿਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਥੇਦਾਰ ਨੰਦਗੜ੍ਹ ਨੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਰਸੇ ਵਾਲੇ ਸਾਧ ਵਿਰੁੱਧ ਅਦਾਲਤੀ ਲੜਾੲੀ ਵਿਚ ਰਾਮ ਜੇਠਮਲਾਨੀ ਵਰਗੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਵਕੀਲ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਲਵੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਖਾਲਸਾ ਜੰਗ ਵਿਚ ਜਿੱਤ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਮੇਜ਼ ਅੱਗੇ ਹਾਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਮੇਜ਼ ਵਾਲੀ ਜੰਗ ਵੀ ਜਿੱਤਣੀ ਹੈ।
(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ)

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ

ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰ ਸ: ਰਮੇਸ਼ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬੋਰਡਾਂ ਤੇ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨਾਂ ਤੇ ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਡਾਇਰੈਕਟਰਾਂ, ਵਿੱਤ ਕਮਿਸ਼ਨਰਾਂ, ਸਾਰੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਸੈਕਟਰੀਆਂ, ਡਵੀਜ਼ਨਾਂ ਦੇ ਕਮਿਸ਼ਨਰਾਂ, ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰਾਂ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਸਬ ਡਵੀਜ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਿਵਲ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂਅ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗੲੇ ਪੱਤਰ ਵਿਚ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰਾ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਮਕਾਜ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਕਰਨ ਜੋ ਕਿ ਰਾਜ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਪੱਤਰ ਵਿਚ ਇਹ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਅਜੇ ਵੀ ਦਫਤਰੀ ਨੋਟਿੰਗ ਅਤੇ ਡਰਾਫਟਿੰਗ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾੲੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਤੇ ਪੱਤਰਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜੋ 40 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਸ ਕੀਤੇ ਗੲੇ ਰਾਜ ਭਾਸ਼ਾ ਐਕਟ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਉਲੰਘਣਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸਖਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਪੱਤਰ ਜੋ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਵਿਚ ਇਹ ਗੱਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਆਫ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾਵੇ। ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਦਾ ਸਖਤ ਨੋਟਿਸ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਤਹੱਈਆ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਦਫਤਰੀ ਕੰਮਕਾਜ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤੇ 100 ਫੀਸਦੀ ਕੰਮਕਾਜ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਥੇ ਇਹ ਗੱਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵਰਨਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਵਰਤਮਾਨ ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ‘ਖਾੜਕੂ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ’ ਵਾਲਾ ਪੱਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਸਰਬ ਧਰਮ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸਿਰਸਾ ਵਿਵਾਦ ’ਚ ਦਖ਼ਲ ਲਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਪੱਤਰ

ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਵੱਲੋਂ ਠੋਸ ਹੁੰਗਾਰਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ–ਅਗਨੀਵੇਸ਼

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 25 ਮਈ-ਮਨਧੀਰ ਸਿੰਘ ਦਿਓਲ-ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵੱਲੋਂ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅਲਟੀਮੇਟਮ ਨੂੰ ਅਣਦੇਖਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਬਦਲੇ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਤੋਂ ਮੁਆਫੀ ਨਾ ਮੰਗਣ ਦੀ ਜ਼ਿੱਦ ਕਾਰਨ ਵਿਵਾਦ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ’ਚ ਲੱਗੇ ਸਰਬ ਧਰਮ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਾਂ ਵੱਲੋਂ ਮਾਯੂਸ ਹੋ ਕੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਡਾ: ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ, ਯੂ. ਪੀ. ੲੇ. ਦੀ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਿਵਰਾਜ ਪਾਟਿਲ ਨੂੰ ਇਕ ਪੱਤਰ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੂਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਪੱਤਰ ’ਚ ਕੇਂਦਰ ਨੂੰ ਡੇਰਾ ਤੇ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਦਰਮਿਆਨ ਪੈਦਾ ਹੋੲੇ ਵਿਵਾਦ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਦਖਲ ਦੇਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਪੱਤਰ ’ਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਸਰਬਉੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਥਾ ਵੱਲੋਂ ਚਾਰ ਮੈਂਬਰੀ ‘ਸੰਤ ਮੰਡਲ’ ਨੂੰ ਇਸ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਹੱਲ ਕੱਢਣ ਲਈ ਪੂਰਨ ਸਹਿਯੋਗ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਵੱਲੋਂ ਸੰਤ ਮੰਡਲ ਨੂੰ ਕੋਈ ਹੱਥ–ਪੱਲਾ ਨਹੀਂ ਫੜਾਇਆ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਵੱਲੋਂ ਆਮ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗਣ ਨਾਲ ਮਾਮਲਾ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਨਿਪਟ ਜਾਣਾ ਸੀ। ਪੱਤਰ ’ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਖਤਰਨਾਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੋਰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਡੇਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਫੋਨ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਫੋਨ ਨਹੀਂ ਉਠਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਡੇਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਦਾ ਰਵੱਈਆਂ ਠੀਕ ਨਹੀਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੋਰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮਝੌਤੇ ਵਿਚ ਦੇਰੀ ਨਾਲ ਹਾਲਾਤ ਹੋਰ ਵੀ ਪੇਚੀਦਾ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸੂਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸੁਆਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਸਦਭਾਵਨਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਠੋਸ ਹੁੰਗਾਰਾ ਅਜੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਵੱਲੋਂ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਾ ਮਿਲਣ ਕਰਕੇ ਸੁਆਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼, ਮੁਸਲਮਾਨ ਨੇਤਾ ਮੁਹੰਮਦ ਇਲਿਆਸ, ਜੈਨ ਆਗੂ ਮੁਨੀ ਲੁਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਤੇ ਇਸਾਈ ਆਗੂ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਵੱਲੋਂ ਇਹ ਪੱਤਰ ਉਕਤ ਕੌਮੀ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ’ਚੋਂ ਡੇਰੇ 27 ਮਈ ਤੱਕ ਬੰਦ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅਲਟੀਮੇਟਮ ਦੇ ਚਲਦੇ ਡੇਰਾ ਨੇ ਅੱਜ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ’ਚ ਇਕ ਪਟੀਸ਼ਨ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ’ਤੇ 27 ਮਈ ਨੂੰ ਸੁਣਵਾਈ ਹੋਵੇਗੀ।
ਇਹ ਪਟੀਸ਼ਨ ਡੇਰੇ ਦੇ ਟਰੱਸਟੀ ਅਭਿਜੀਤ ਭਗਤ ਵੱਲੋਂ ਜੱਜ ਅਰਿਜੀਤ ਪਸਾਇਤ ਤੇ ਡੀ. ਕੇ. ਜੈਨ ਦੇ ਬੈਂਚ ਅੱਗੇ ਪਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਪਟੀਸ਼ਨ ’ਚ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ 27 ਮਈ ਦੇ ਅਲਟੀਮੇਟਮ ਤੇ ਡੇਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਰੋਕਣ ਵਿਰੁੱਧ ਡੇਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਹੁਣ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਦਾਅ ਪੇਚਾਂ ’ਚ ਉਲਝ ਗਿਆ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਆਗੂਆਂ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬੂਰ ਨਾ ਪੈਣ ਅਤੇ ਡੇਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਅੜੀਅਲ ਰੁਖ ਅਖਤਿਆਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਸਵਾਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼ ਤੇ ਸਾਥੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਜਾਰੀ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਮੁਖੀਆਂ ਨੇ ਸੁਆਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼ ਨਾਲ ਦੇਰ ਸ਼ਾਮ ਬੈਠਕ ਕਰਕੇ ਨੋਟ ਭੇਜਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀ

ਡੇਰਾ ਵੱਲੋਂ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਮੁਆਫੀ ਦੇ ਆਸਾਰ ਨਹੀਂ

ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਅਤੇ ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਵੱਲੋਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਾਕ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪੈਦਾ ਹੋੲੇ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਕੋਈ ਹੱਲ ਨਿਕਲਦਾ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਹੁਣ ਹੋਰ ਉਲਝਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਡੇਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਹੁਣ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗਣ ਦੇ ਰੌਂਅ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਸੁਲਾਹ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਆੲੇ ਸਰਬ ਧਰਮ ਸਭਾ ਦੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੂਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਗੲੇ ਸੁਝਾਅ ਵੀ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਡੇਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੂੰ ਰਾਸ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੇ। ਇਹ ਵਜ੍ਹਾ ਹੈ ਕਿ ਡੇਰੇ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਸਰਬ ਧਰਮ ਸਭਾ ਵੱਲੋਂ ਮੰਗੇ ਸਮਝੌਤਾ ਪੱਤਰ ਵਿਚ ਆਪਣੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਸਮਝੌਤਾ ਪੱਤਰ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚਲੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਰਬ ਧਰਮ ਸਭਾ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਲਈ ਕੁਝ ਸੁਝਾਅ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਗੲੇ ਹਨ ਪਰ ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਨੇ ਇਸ ਸ਼ਾਂਤੀਵਾਰਤਾ ਅਤੇ ਮੁਆਫੀ ਵਾਲੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਹੁਣ ਚੁੱਪ ਧਾਰ ਲਈ ਹੈ। ਅੱਜ ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਕੋਈ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਕ ਵਾਰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਾਂਤੀਵਾਰਤਾ ਵਿਚ ਰੁਕਾਵਟ ਆ ਗਈ ਹੈ।
(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ)

ਸਿਰਸਾ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕੇਸ ਕਤਲ ਕੀਤੇ

ਲੌਂਗੋਵਾਲ, 25 ਮਈ (ਵਿਨੋਦ ਸ਼ਰਮਾ)-ਡੇਰਾ ਵਿਵਾਦ ਸਬੰਧੀ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਸ਼ੇਰੋਂ ਦੇ ਜੰਮਪਲ ਭਾਈ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਮੁੱਚੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰੋਸ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਹੈ। ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਮੱਦਦ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਾਤਾ ਅਜਮੇਰ ਕੌਰ ਨੇ ਇਸ ਪੱਤਰਕਾਰ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ੳੁਹ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਰਕੇ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰਸੋਂ ਰਾਤ ਤੋਂ ਹੀ ਸਾਡੇ ਘਰ ਭਾਰੀ ਪੁਲਿਸ ਫੋਰਸ ਦਾ ਆਉਣਾ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਕੱਲ੍ਹ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਸਾਥੋਂ ਪੁੱਛ-ਗਿੱਛ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਲੜਕਾ ਮਾਨਸਿਕ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਕਾਰਨ ਡੇਰੇ ’ਚੋਂ ਫੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਹ ਸਿਰਸਾ ਵਿਖੇ ਜ਼ੇਰੇ ਇਲਾਜ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ੳੁਸ ਨੂੰ ਅਤੇ ੳੁਸ ਦੇ ਪਤੀ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ, ਸਰਪੰਚ ਅਤੇ ਪਤਵੰਤਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਿਰਸਾ ਲੜਕੇ ਨੂੰ ਮਿਲਾਉਣ ਲਈ ਚੱਲ ਪੲੇ ਪਰ ਸਾਡੀ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਉਦੋਂ ਕੋਈ ਹੱਦ ਨਹੀਂ ਰਹੀ, ਜਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ਰੋਹਤਕ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਲਿਜਾ ਕੇ ਉਤਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਸਾਡਾ ਲੜਕਾ ਉੱਥੇ ਨੀਮ ਬੇਹੋਸ਼ੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਦਾਖਿਲ ਪਿਆ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਦੂਰੋਂ ਹੀ ਵੇਖਣ ਦਿੱਤਾ ਪ੍ਰੰਤੂ ਸਾਨੂੰ ਸਾਡਾ ਲੜਕਾ ਸਿਆਣ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਕਿੳੁਂਕਿ ੳੁਸਦੇ ਦਾਹੜੀ ਕੇਸ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੱਦ ਅਤੇ ਪੰਚਾਇਤ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ’ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਇਕੱਲੇ-ਇਕੱਲੇ ਨੂੰ ਲੜਕੇ ਦੇ ਕੋਲ ਜਾਣ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਗੱਲਬਾਤ ਨਹੀਂ ਕਰਨ ਦਿੱਤੀ। ਮਾਤਾ ਅਜਮੇਰ ਕੌਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਭਾਵੇਂ ਮੇਰਾ ਲੜਕਾ ਜਿਉਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਉਸਦੀ ਹਾਲਤ ਬੇਹੱਦ ਨਾਜ਼ੁਕ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਗੁਰਸਿੱਖ ਲੜਕੇ ਦੇ ਦਾਹੜੀ ਕੇਸ ਕਤਲ ਕੀਤੇ ਜਾਣਾ ਵੀ ਰਹੱਸ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਖਦਸ਼ਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਮੇਰੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਝੂਠੇ ਮਸਲਿਆਂ ਵਿਚ ਜਾਣ-ਬੁੱਝ ਕੇ ਉਲਝਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਸ ਮਸਲੇ ਸਬੰਧੀ ਥਾਣਾ ਸਦਰ ਮੁਖੀ ਰਜਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਸਿਰਸਾ ਚਲਾ ਗਿਆ।

(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ)

ਬਗਦਾਦ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ’ਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪੁਨਰ-ਨਿਰਮਾਣ ਹੋਵੇਗਾ

ਬਗਦਾਦ, (ਪੀ. ਟੀ. ਆਈ.)-ਬਗਦਾਦ ਵਿਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਜਿਸਨੂੰ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਦੇ ਪੁਨਰ-ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ੳੁਤਸੁਕਤਾ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਰਾਕੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਮੁਖੀ ਅਹਿਮਦ ਚੇਲਾਬੀ ਜੋ ਕਿ ਇਰਾਕ ਦੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਆਗੂਆਂ ’ਚੋ ਇਕ ਹਨ ਨੇ ਬੀਤੀ ਰਾਤ ਖੰਡਰ ਬਣੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰਦਿਆਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ। ਭਾਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਛਤਰੀ ਦਰਮਿਆਨ ਪੁੱਜੇ ਜਨਾਬ ਚੇਲਾਬੀ ਨੇ ਇਸ ਸਥਾਨ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ੳੁਪਰੰਤ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਬੜੀ ਦੁਖਦਾਈ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਇਸਲਾਮ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਜਾਣ ਕੇ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ੳੁਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਬੜੀ ਸ਼ਰਮ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ੳੁਹ ੳੁਸ ਮਹਾਨ ਗੁਰੂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ ਜਿਸਦੇ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿਚ ਕਰੋੜਾਂ ਅਨੁਯਾਈ ਹਨ। ਟਿਗਰਿਸ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਸਥਿਤ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਮੂਲ ਸਰੂਪ ਬਾਰੇ ਜਨਾਬ ਚੇਲਾਬੀ ਨੂੰ ਇਰਾਕੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। ੳੁਹਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇਕ ਮੁਸਲਿਮ ਧਾਰਮਿਕ ਆਗੂ ਦੇ ਮਕਬਰੇ ਨੇੜੇ ਸਥਾਪਿਤ ਸੀ। ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਮਕਬਰੇ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਇਆ। ਜਨਾਬ ਚੇਲਾਬੀ ਨੇ ਇਹ ਮੰਨਦਿਆਂ ਕਿ ੳੁਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਬਗਦਾਦ ਵਿਚ ਕੋਈ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਹੈ, ੳੁਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪੁਨਰ- ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਰਾਕੀ ਆਗੂ ਜੋ ਕਿ ਬੁਸ਼ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਕਾਫੀ ਨੇੜੇ ਹੈ, ਨੇ ਇਸ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕੀਤਾ ਕਿ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਨੁਕਸਾਨ ਪੁੱਜਾ ਹੈ। ੳੁਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਤੋਪ ਦੇ ਗੋਲੇ ਨਾਲ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ੳੁਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ੳੁਹਨਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਸੱਦਾਮ ਹੁਸੈਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਡਿੱਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਪਰਿਆ। ਇਰਾਕ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਖਬਰਾਂ ਸਨ ਕਿ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪੁੱਜਾ ਹੈ ਪਰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਜਨਾਬ ਚੇਲਾਬੀ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਜਾਨਣ ਲਈ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ। ੳੁਹਨਾਂ ਬਾਹਰਲੇ ਗੇਟ ਦਾ ਤਾਲਾ ਤੁੜਵਾਇਆ ਤੇ ਅੰਦਰ ਜਾਕੇ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਫਰਸ਼ ਦਾ ਸੰਗਮਰਮਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ੳੁਖਾੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਛੱਤ ਵੀ ਢਹਿ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਜਨਾਬ ਚੇਲਾਬੀ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਆਪਕ ਆਗੂ ਸ੍ਰੀ ਸ੍ਰੀ ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਵੀ ਹਾਜ਼ਰ ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਲਦ ਪੁਨਰ- ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ।
(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ)

ਕਸਰਤ ਕਰੋ ਜੇ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਹੈ

ਅੱਜ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨਿਰਾਸ਼, ਸ਼ਾਂਤ, ਚਿੰਤਤ ਤੇ ਥੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗੀਆਂ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਹੈ ਅੱਜ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਅਤੇ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਦੀ। ਪੜ੍ਹਾਈ-ਲਿਖਾਈ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੈਰੀਅਰ ਬਣਾਉਣ ਤੱਕ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਤੋਂ ਫਿਕਰਮੰਦ ਅੱਜ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਵਰਗ ਦੇ ਮੁਖੜੇ ਦੀ ਲਾਲੀ ਅਲੋਪ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਚਿੰਤਾ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਅਨੇਕਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਉਹ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਘੱਟ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਆਦਿ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਵੈਸੇ ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਹਤਾਸ਼ਾ ਤੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੈਰ-ਪੈਰ ’ਤੇ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਨੌਜਵਾਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਦਿਨ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਰਬਾਦ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕੈਰੀਅਰ ਨਿਰਮਾਣ ਹਰ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਪਰ ਸਿਹਤ ਪ੍ਰਤੀ ਲਾਪ੍ਰਵਾਹੀ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
ਨੌਜਵਾਨ ਸਵੇਰੇ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਬਿਸਤਰ ’ਤੇ ਸੁੱਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਠ ਕੇ ਨਿਤਕ੍ਰਮ ਤੋਂ ਨਵਿਰਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੌਜਵਾਨ ਦਿਨ ਭਰ ਤਾਜ਼ਗੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਠਣ ਦੀ ਆਦਤ ਪਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਸਵੇਰ ਦੀ ਸੈਰ ਸਰੀਰ ਦੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਉੱਤਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਦੋ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਘੁੰਮਣ ਨਾਲ ਜਿਥੇ ਸਰੀਰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਵੀ ਤਾਜ਼ਗੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਲਈ ਸਵੇਰ ਦੀ ਸੈਰ ਸੰਜੀਵਨੀ ਸਮਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਰੋਜ਼ ਨੰਗੇ ਪੈਰ ਟਹਿਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ’ਤੇ ਚਸ਼ਮਾ ਛੇਤੀ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ।
ਕਸਰਤ ਅਤੇ ਯੋਗਾ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਤੇਲ ਮਾਲਿਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਕੋਲੋਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਕੋਹਾਂ ਦੂਰ ਭੱਜਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਖਾੜੇ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ, ਸੂਰਜ ਨਮਸਕਾਰ, ਪਦਮ ਆਸਣ, ਤ੍ਰਿਕੋਣ ਆਸਣ, ਸ਼ਵ ਆਸਣ ਆਦਿ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜਿਥੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਉਥੇ ਅੰਗ ਵੀ ਰਿਸ਼ਟ-ਪੁਸ਼ਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਨਾਲ ਹੀ ਯਾਦ ਸ਼ਕਤੀ ਵੀ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਪੈ ਕੇ ਅੱਜ ਦਾ ਨੌਜਵਾਨ ਵਰਗ ਤੇਲ ਮਾਲਿਸ਼ ਤੋਂ ਨੱਸਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤੇਲ ਮਾਲਿਸ਼ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਗਾਂ ਦੀ ਥਕਾਨ ਮਿਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪੱਠੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੇਲ ਮਾਲਿਸ਼ ਨਾਲ ਪੌਸ਼ਟਿਕਤਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਖਾਣ-ਪੀਣ ’ਤੇ ਕਾਬੂ ਰੱਖ ਕੇ ਨੌਜਵਾਨ ਆਪਣੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਉਠ ਕੇ ਚਾਹ ਪੀਣ ਦੀ ਆਦਤ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਵਧੇਰੇ ਖੱਟੇ-ਮਿੱਠੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦਾ ਸੇਵਨ ਜਾਂ ਫਾਸਟ ਫੂਡ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕਬਜ਼ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕਬਜ਼ ਕਾਰਨ ਪੇਟ ਰੋਗ, ਸੁਪਨਦੋਸ਼, ਸ਼ਵੇਤ ਪ੍ਰਦਰ, ਜਾਂਡਿਸ ਆਦਿ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਜਵਾਨੀ ਲਈ ਗ੍ਰਹਿਣ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਉਠ ਕੇ ਪੁੰਗਰੇ ਅਨਾਜ ਲੈਣ ਨਾਲ ਕਬਜ਼ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰੇ ਇਕ ਗਿਲਾਸ ਗਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਜਾਂ ਸੰਤਰੇ ਦਾ ਰਸ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਨੌਜਵਾਨ ਸਰੀਰਕ ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿਚ ਸਮਰੱਥ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਨ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਵਿਧਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਮਨ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਨ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਲਈ ਵੀ ਨਿਯਮਤ ਰੂਪ ਨਾਲ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਕੱਢਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣਯੁਕਤ ਵਾਤਾਵਰਨ ਤੋਂ ਜਿਥੋਂ ਤੱਕ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ, ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਸਰੀਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮਨ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਹੋਰਨਾਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣਾਂ ਵਾਂਗ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਘੇਰਾ ਵੀ ਬੇਹੱਦ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਿਚਾਰਕ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਹੀ ਹੱਤਿਆ, ਬਲਾਤਕਾਰ ਆਦਿ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਯੁਵਾ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਊਰਜਾ ਇਸ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਿਚ ਫਸ ਕੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਬਣਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਕੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ)

2007 ਵਿਚ ਸਕੂਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਸੋਧਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ?

ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਕੂਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਨਾ ਅਧਿਆਪਕ, ਨਾ ਬੱਚੇ, ਨਾ ਮਾਪੇ, ਨਾ ਹੀ ਸਿੱਖਿਆ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰ। ਆਖਰ ਕਿਉਂ? ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਘਾਟ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਹੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਅਰਥ ਭੁੱਲ ਗੲੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਉਸ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਉੱਚ ਨੰਬਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਅਧਿਆਪਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਪੜ੍ਹਾੲੇ ਬੱਚੇ ਉੱਚ ਨੰਬਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਸਕੂਲ ਹੀ ਸਫਲ ਸਕੂਲ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਨਤੀਜੇ ਵਧੀਆ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਾਹਿਰ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਨੰਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਸੰਗਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਚਿੰਤਾ ਨਹੀਂ, ਨਾ ਪੁੱਛ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨੰਬਰ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਕਿਵੇਂ ਦਿਵਾੲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਕਿਹੜੇ ਅਯੋਗ, ਕੋਝੇ ਜਾਂ ਗਲਤ ਢੰਗ ਨੰਬਰ ਲੈਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ, ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨਾ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਚਤਮ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਬੱਚੇ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨਾ, ਬੱਚੇ ਦੇ ਮਾਨਸਿਕ, ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ, ਵਿਅਕਤਿਤਵ ਦਾ ਸੰਤੁਲਤ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨਾ, ਉਸ ਵਿਚ ਨੈਤਿਕ ਕੀਮਤਾਂ, ਉਸਾਰੀ ਨਜ਼ਰੀਆ, ਰੁਝਾਨਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸੁਤੰਤਰ ਸੋਚਣੀ ਵਾਲਾ ਦਲੇਰ, ਨਿਡਰ ਅਤੇ ਸੰਜਮੀ ਇਨਸਾਨ ਬਣਾਉਣਾ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ ਦਾ ਜਾਂ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੇ ਸੰਤੁਲਤ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਨਿਹਿਤ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਜਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਇਨਸਾਨ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਦਾ ਸਾਰਾ ਸਮਾਜ ਹੀ ਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਹਿੰਸਾ, ਅੱਤਿਆਚਾਰ, ਅਨਿਆਂ, ਵੱਢ-ਟੁੱਕ, ਮਾਰਧਾੜ, ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ, ਅਸ਼ਲੀਲਤਾ, ਨਸ਼ੇ, ਬਦਮਾਸ਼ੀ, ਬਲਾਤਕਾਰ, ਅਪਰਾਧ, ਰਿਸ਼ਵਤਖੋਰੀ, ਸੀਨਾਜ਼ੋਰੀ, ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ, ਅਨੁਸ਼ਾਸਨਹੀਣਤਾ, ਗੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਦੁਰਾਚਾਰ, ਬਦਤਮੀਜ਼ੀ, ਚੋਰੀ, ਠੱਗੀ, ਝੂਠ, ਅਨੈਤਿਕਤਾ ਆਦਿ ਭੈੜ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪਸਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਫਸੋਸ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਿਗਾਰ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਰੌਸ਼ਨੀ ਜਾਂ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਦਾ ਨਾਂਅ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਦੂਜੀ ਗਲਤ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ ਵਿਚ ਫੇਲ੍ਹ ਤਾਂ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਫੇਲ੍ਹ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ, ਫੇਲ੍ਹ ਸਿਸਟਮ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਚੰਗੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਚੰਗੇ ਢੰਗ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਚੰਗੀਆਂ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਨਾ ਸਾਡੀਆਂ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕਾਂ ਚੰਗੀਆਂ ਹਨ, ਨਾ ਤਕਨੀਕਾਂ ਤੇ ਰਣਨੀਤੀਆਂ, ਨਾ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਅਗਵਾਈ ਹੈ, ਨਾ ਪਰਾਮਰਸ਼, ਨਾ ਸਨੇਹ ਹੈ, ਨਾ ਪਿਆਰ, ਨਾ ਇਰਾਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਇਮਾਨਦਾਰੀ, ਨਾ ਲਗਨ ਹੈ, ਨਾ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਪਰ ਅਸੀਂ ਫੇਲ੍ਹ ਦਾ ਟੈਗ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗਰਦਨਾਂ ਨਾਲ ਲਟਕਾ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਫੇਲ੍ਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਬੁਰਾ-ਭਲਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਆਪਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਥੱਲੇ ਅਸੀਂ ਕਦੇ ਸੋਟੀ ਨਹੀਂ ਫੇਰਦੇ, ਆਪਣਾ ਸੁਧਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਸਿੱਖਿਆ ਨਾਲ ਕਦੇ ਇਨਸਾਫ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਜਿਹੜੇ ਬੰਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਚ ਰੁਚੀ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਵਜ਼ੀਰ ਹਨ, ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਹਨ, ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਹੈ ਜਾਂ ਟੀਚਰ ਹੈ, ਨਾ ਮਾਪਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਆਤਮ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਕੇਵਲ ਉਸ ਕੋਲੋਂ ਕੁਝ ਸਿੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੋ ਬੱਚੇ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਦੀ ਸਿਫਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੈਂਕੜੇ ਨਹੀਂ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਹੀ ਵਿਦਿਅਕ ਖੋਜਾਂ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕਰ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਅਪਮਾਨਿਤ ਕਰਨ ਨਾਲ, ਨਿਰਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਨਾਲ, ਬਦਖੋਰੀ ਕਰਨ ਨਾਲ, ਮਾਰਕੁੱਟ ਨਾਲ ਜਾਂ ਨਫਰਤ ਕਰਨ ਨਾਲ, ਵਿਤਕਰਾ ਕਰਨ ਨਾਲ, ਹੱਕਸ਼ਿਕਨੀ ਨਾਲ ਜਾਂ ਜਮਾਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਨਾਲ ਜਾਂ ਫੇਲ੍ਹ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕਦੇ ਵੀ ਕੋਈ ਟੀਚਰ ਕਿਸੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਿਖਾ ਸਕਦਾ।
ਤੀਜੀ ਗ਼ਲਤ ਗੱਲ ਸਾਡੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਅੱਖ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਦੇਖਦੇ, ਅਸੀਂ ਅਮੀਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ, ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ, ਖੂਬਸੂਰਤ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ, ਅਸਰ-ਰਸੂਖ ਵਾਲੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਗਰੀਬ, ਪੇਂਡੂ, ਘੱਟ ਖੂਬਸੂਰਤ, ਘੱਟ ਯੋਗਤਾ ਵਾਲੇ, ਵਿਕਲਾਂਗ ਜਾਂ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਢਿੱਲੜ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿਚ ਵਿਤਕਰਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਬੱਚਾ ਤਾਂ ਬੱਚਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਅਮੀਰ ਘਰ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਝੌਂਪੜੀ ਵਿਚ, ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਹੱਕ ਸਮਾਨ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਅਸੀਂ ਅਮੀਰਾਂ ਲਈ ਅੱਡ ਸਕੂਲ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਹੋੲੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਹੈ, ਇਮਾਰਤਾਂ ਪੰਜ ਤਾਰਾ ਹੋਟਲਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਹਨ, ੲੇ. ਸੀ. ਲੱਗੇ ਹੋੲੇ ਹਨ, ਹਰ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਹੈ, ਟੀ. ਵੀ. ਹੈ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਹੈ, ਵਧੀਆ ਫਰਨੀਚਰ ਹੈ, ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਹਨ, ਪੁਸਤਕਾਲੇ ਹਨ, ਟੀਚਰਾਂ ਦੀ ਵੀ ਭਰਮਾਰ ਹੈ ਪਰ ਫੀਸਾਂ ਬਹੁਤ ਮੋਟੀਆਂ-ਮੋਟੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਗਰੀਬ ਤੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਗਰੀਬਾਂ ਲਈ ਅੱਡ ਸਕੂਲ ਖੋਲ੍ਹੇ ਹੋੲੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਨਾ ਇਮਾਰਤਾਂ ਹਨ, ਨਾ ਫਰਨੀਚਰ ਹੈ, ਨਾ ਕੋਈ ਵਿਦਿਅਕ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਹਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਅਧਿਆਪਕ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਕੂਲਾਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਵੀ ਸ਼ਰਮ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਨਿਰਾ ਗੰਦ ਦੇ ਢੇਰ ਹਨ, ਨਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਦਾ ਖਿਆਲ ਹੈ, ਨਾ ਸਫਾਈ ਦਾ, ਨਾ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦਾ, ਨਾ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ। ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ, ਹਰ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਮੌਕੇ ਦੇਣਾ, ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਵੀ ਇਹੋ ਹੀ ਮੰਗ ਹੈ ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸਿੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਜ਼ਰਾ ਜਿੰਨਾ ਲੋਕਤੰਤਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਸ੍ਰੀ ਸਿੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ ਅਮੀਰਾਂ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਨੂੰ (ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲਾਂ ਨੂੰ) ਹੀਰੋ ਤੇ ਗਰੀਬਾਂ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਨੂੰ (ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਨੂੰ) ਜ਼ੀਰੋ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਭਲਾ ਕੋਈ ਪੁੱਛੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ੀਰੋ ਕਿਸ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਹੈ? ਜੇ ਸਾਡੇ ਵਜ਼ੀਰ, ਸਾਡੇ ਵਿਧਾਇਕ, ਸਾਡੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਿੱਖਿਆ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸਾਡੇ ਸਕੂਲ ਮੁਖੀ ਸਾਰੇ ਹੀ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਨੂੰ ਭੰਡਣਗੇ, ਬੁਰਾ-ਭਲਾ ਕਹਿਣਗੇ ਤਾਂ ਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਆ ਜਾਵੇਗਾ? ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਓਨੇ ਹੀ ਚੰਗੇ ਜਾਂ ਮਾੜੇ ਹੋਣਗੇ, ਜਿੰਨੀ ਚੰਗੀ ਜਾਂ ਮਾੜੀ ਸਰਕਾਰ ਹੋਵੇਗੀ, ਆਖਰ ਇਹ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹਨ, ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਹਨ, ਸਰਕਾਰ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਅਫਸੋਸ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ 1964 ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕੁਠਾਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਮੰਨੀ, ਅਸੀਂ ਸਾਂਝੀ ਸਕੂਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨਹੀਂ ਬਣਾਈ। ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ਕਤੀ (ਸਣੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ) ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ (ਅਖੌਤੀ ਪਬਲਿਕ) ਸਕੂਲਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀ। (ਚਲਦਾ)

(ਡਾ:) ਟੀ. ਆਰ. ਸ਼ਰਮਾ

(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ)

ਬੰਦ ਦੌਰਾਨ ਉਭਰੀ ਸਾਂਝ ਨੂੰ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ

‘ਪੰਜਾਬੀ ਪਿਛਲੇ ਵਾਪਰੇ ਤੋਂ ਸਬਕ ਸਿੱਖਣ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸਬਕ ਸਿਖਾਉਣ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਯਕੀਨ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।’ ਇਹ ਟਿੱਪਣੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਕ ਨਾਮਵਰ ਚਿੰਤਕ ਦੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਵਿਵਾਦ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆੲੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਇਕ ਵਾਰ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਸਹੀ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦੀ ਲਗਦੀ ਸੀ ਪਰ 22 ਮਈ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਬੰਦ ਦੌਰਾਨ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਸਿਆਸੀ, ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਸੰਜਮ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਕੀਤਾ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਹ ਆਸ ਬੱਝਣ ਲੱਗੀ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ 15 ਵਰ੍ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲੇ ਸੰਤਾਪ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਦੇਖਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ। ਬੇਹੱਦ ਭੜਕੇ ਹੋੲੇ ਧਾਰਮਿਕ ਜਜ਼ਬਾਤਾਂ ਅਤੇ ਧਮਾਕਾਖੇਜ਼ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਜੇ ਤਕ ਬਚਾਅ ਇਸ ਗੱਲ ਵਿਚ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਹਿੰਸਾ ਜਾਂ ਟਕਰਾਅ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਮੋੜਾ ਪਾਉਣਾ ਅਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਦਾ ਇਕ ਕਾਰਨ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵੇਲੇ ਜੋ ਕੁਝ ਪੰਜਾਬ ਜਾਂ ਸਿੱਖ ਜਗਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਾਪਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਮੌਕੇ ਅਜਿਹੇ ਨੇਤਾ, ਅਜਿਹੀਆਂ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਦਾਰਿਆਂ ਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸੰਤਾਪ ਖੁਦ ਹੰਢਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਹੁਣ ਦੁਬਾਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਆਪਣੀ-ਆਪਣੀ ਸਮਰੱਥਾ ਮੁਤਾਬਕ ਪੂਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਗੱਲ ਹੈ ਵੀ ਠੀਕ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਜ਼ੁਕ ਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਜਾਤੀ, ਸਿਆਸੀ ਅਤੇ ਧੜੇਬੰਦਕ ਮੁਫਾਦ ਪੂਰੇ ਕਰਨ ਲਈ ਬਲਦੀ ’ਤੇ ਤੇਲ ਪਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਜਗ੍ਹਾ ਸਰਗਰਮ ਹਨ ਪ੍ਰੰਤੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਅਤੇ ਪੁੱਗਤ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਿਰ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਸ਼ਰਾਰਤ ਵੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਕੋਈ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਮੋੜ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਅਮਨ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਭਾਵ ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕਾਫੀ ਸੰਜਮ ਅਤੇ ਸੰਜੀਦਗੀ ਨਾਲ ਨਿਭਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਵੀ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਸਿਰਫ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਰਕਾਰ ’ਤੇ ਹੀ ਸੁੱਟ ਕੇ ਬਾਕੀ ਧਿਰਾਂ ਆਪਣੇ ਫਰਜ਼ ਤੋਂ ਮੁਨਕਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ। ਅਮਨ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਈ ਹਰ ਇਕ ਜਥੇਬੰਦੀ, ਸੰਸਥਾ ਜਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵੀ ਇਹ ਗੱਲ ਸਮਝਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਾਵਾਂ ਰੱਖਣ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਦੋ ਪੱਖਾਂ ਤੋਂ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਤ ਹਾਂ-ਪੱਖੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੋਰਨਾਂ ਧਰਮਾਂ ਅਤੇ ਗ਼ੈਰ-ਸਿੱਖ ਵਰਗਾਂ ਨੇ ਵੀ ਸਿੱਖ ਜਗਤ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਕੀਤੀ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਦੂਸਰੇ ਧਰਮ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦੇ ਜਜ਼ਬਾਤ ਨੂੰ ਠੇਸ ਪੁਚਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕੋਈ ਕਾਰਵਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਦੂਜਾ ਚੰਗਾ ਪੱਖ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹੋਰਨਾਂ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਤੱਕ ਅਜਿਹੀਆਂ ਧਿਰਾਂ ਤੇ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਡੇਰਾ ਮਾਮਲੇ ’ਤੇ ਪੈਦਾ ਹੋੲੇ ਤਣਾਅ, ਟਕਰਾਅ ਅਤੇ ਉਲਝਣ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਸੰਜੀਦਗੀ ਨਾਲ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਹਨ। ਉਮੀਦ ਇਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਹੀ ਫਲ ਪੈਣਗੇ ਅਤੇ ਇਸ ਮਸਲੇ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਹੱਲ ਨਿਕਲ ਆੲੇਗਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਜਾਣ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਤਣਾਅ ਵੀ ਠੰਢਾ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਅੱਠਵੇਂ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ’ਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਗੜਬੜ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਅਤੇ ਹੁਣ ਪੈਦਾ ਹੋੲੇ ਤਣਾਅ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਮੀਡੀੲੇ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵੱਖਰੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਕੁਝ ਟੀ. ਵੀ. ਚੈਨਲਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੰਕਟ ਦੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਉਲਾਰ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਉਕਸਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸੀ ਪ੍ਰੰਤੂ ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਮੁੱਖ-ਧਾਰਾ ਵਾਲੇ ਅਖਬਾਰੀ ਮੀਡੀੲੇ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਇਸ ਵਾਰ ਕਾਫੀ ਸੰਜੀਦਾ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਵਾਲੀ ਮੰਨੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਬਾਦਲ ਬਨਾਮ ਭਾਜਪਾ

ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਅਸਲ ਪਰਖ ਸੰਕਟ ਦੇ ਸਮੇਂ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਕਾਰਜਕੁਸ਼ਲ ਅਤੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਅਕਾਲੀ-ਭਾਜਪਾ ਗਠਜੋੜ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਪੈਦਾ ਹੋੲੇ ਇਸ ਪਹਿਲੇ ਹੀ ਗੰਭੀਰ ਸੰਕਟ ਮੌਕੇ ਦੋ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀ ਇਸ ਕੁਲੀਸ਼ਨ ਸਰਕਾਰ ਵਿਚ ਮਤਭੇਦ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਗੲੇ। ਇਹ ਮਤਭੇਦ ਗਠਜੋੜ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਰਹੇ ਅਤੇ ਰਾਜ ਭਾਗ ਦੀ ਇਕ ਹਿੱਸੇਦਾਰ ਭਾਜਪਾ ਵੱਲੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਤਭੇਦਾਂ ਦਾ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ ਇਜ਼ਹਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਦਿੱਤੇ ਗੲੇ ਬੰਦ ਦੇ ਸੱਦੇ ਅਤੇ ਡੇਰੇ ਖਾਲੀ ਕਰਾਉਣ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਆਦਿ ’ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦਿਆਂ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨੇ ਅਮਨ-ਕਾਨੂੰਨ ਜਾਂ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਵਿਚ ਰੱਖਣ ਦੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸ: ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਦੇ ਮੋਢਿਆਂ ’ਤੇ ਹੀ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਜਪਾ ਸਰਕਾਰ ਵਿਚ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਸੱਤਾ ਦਾ ਸੁੱਖ-ਸਵਾਦ ਵੀ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿਚ ਇਹ ਭਾਵਨਾ ਪਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਜ਼ੁਕ ਮੌਕੇ ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਕੁਲੀਸ਼ਨ-ਧਰਮ ਨਹੀਂ ਨਿਭਾਇਆ। ਭਾਜਪਾ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਬੰਦ ਦੇ ਮੌਕੇ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਅਮਨ-ਅਮਾਨ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਲਾਂਭੇ ਕਰ ਲਿਆ। ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਕਹਿਣ ਮੁਤਾਬਕ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਹਿੰਸਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸ: ਬਾਦਲ ਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਹੁਣ ਜੇਕਰ ਪੰਜਾਬ ਬੰਦ ਪੁਰ-ਅਮਨ ਅਤੇ ਟਕਰਾਅ ਮੁਕਤ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਵੀ ਸ: ਬਾਦਲ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਦੇਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਸ਼ਾਇਦ ਭਾਜਪਾ ਨੇਤਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਸਕੇ, ਜਿਸ ਨੇ ਕਿ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸੱਦੇ ’ਤੇ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਜ਼ੋਰ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸਵੈ-ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਹੀ ਰਾਜ ਭਰ ਵਿਚ ਠੱਪ ਰੱਖਿਆ। ਸਿਰਫ ਹਿੰਦੂ ਭਾਈਚਾਰਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਅਤੇ ਫਿਰਕਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਮੌਕੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਮਾਰ ਕੇ ਇਕ ਨਿਵੇਕਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸੇ ਸਾਂਝ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਤੋਰਨ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਬੰਦ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿੱਤੇ ਬਿਆਨ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪੰਜਾਬੀ ੲੇਕਤਾ ਵਿਚ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਸਰਗਰਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਹ ਵੀ ਯਾਦ ਰਹੇ ਕਿ ਅਕਾਲੀ ਅਤੇ ਭਾਜਪਾ ਨੇਤਾ ਦੋਵਾਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਗਠਜੋੜ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਸਿਆਸੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਦੋ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇਕ ਸਦੀਵੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਾਂਝ ਦਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਕਰਾਰ ਦਿੰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨੇ ਇਸ ਮੌਕੇ ਸਿਆਸੀ ਸਿਆਣਪ ਅਤੇ ਪ੍ਰਪੱਕਤਾ ਦਾ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਬੋਲੀ ਜਿਥੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ-ਜੁਲਦੀ ਸੀ, ਉਥੇ ਇਸ ਮੌਕੇ ਇਹ ਵਤੀਰਾ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਪੂਰਨ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਉਂਜ ਵੀ ਤੀਜੀ ਧਿਰ ਵਜੋਂ ਭਾਜਪਾ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵੱਲੋਂ ਡੇਰਾ ਵਿਵਾਦ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ਲਈ ਡੇਰਾਮੁਖੀ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਕੋਈ ਸੂਚਨਾ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਈ। ਅਜੇ ਵੀ ਸ: ਬਾਦਲ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਤਕੜੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਭਾਜਪਾ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨੂੰ ਸੰਭਲ ਕੇ ਚੱਲਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਇਹ ਗੱਲ ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਵੱਲੋਂ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਢਿੱਲਮੱਠ ਵਰਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਲੋੜੀਂਦੀ ਚੌਕਸੀ ਅਤੇ ਸਖਤ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕੇ ਗੲੇ ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ ਕਿ ਭਾਜਪਾ ਅਜਿਹਾ ਰੁਖ਼ ਅਪਣਾੲੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਬਾਹਰੋਂ ਹਮਾਇਤ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਪਾਰਟੀ ਅਪਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਕੇਂਦਰ ਬਨਾਮ ਪੰਜਾਬ

ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਪਿਛਲਾ ਇਤਿਹਾਸ ਗਵਾਹ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨਾਲੋ-ਨਾਲ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਦੋ-ਧਾਰੀ ਤਲਵਾਰ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਕ ਸਿੱਖ ਨੇਤਾ ਵਜੋਂ ਸ: ਬਾਦਲ ਲਈ ਵੀ ਇਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੁਬਿਧਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਚੁਣੀ ਹੋਈ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮੁਖੀ ਹੁੰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜ ਧਰਮ ਵੀ ਨਿਭਾਉਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ ਦੇਖਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗ ਧਾਰਮਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦਾ ਲਾਹਾ ਲੈ ਕੇ ਗਰਮ-ਖਿਆਲੀ ਜਾਂ ਹੋਰ ਬਦਨੀਅਤੀ ਵਾਲੀਆਂ ਧਿਰਾਂ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਜਜ਼ਬਾਤ ਨੂੰ ਵਰਤ ਕੇ ਆਪਣਾ ਉਲੂ ਸਿੱਧਾ ਨਾ ਕਰ ਸਕਣ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਦਾਰ ਸਿੱਖ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਵਾਗਡੋਰ ਖਿਸਕ ਜਾਵੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਡੇਰਾ ਵਿਵਾਦ ’ਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਧਾਰਮਿਕ ਨੇਤਾਵਾਂ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਛੱਡੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਅਤੇ ਫਿਰ 20 ਮਈ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇਕਰ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਚੌਕਸੀ ਨਾ ਵਰਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਮਾਹੌਲ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਗਰਮ-ਖਿਆਲੀ ਅਤੇ ਤੱਤੇ ਅਨਸਰਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰਨ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵੀ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਚੁਣੌਤੀ ਸਿਰਫ ਸ: ਬਾਦਲ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਭਲਾ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ, ਸਾਰੀਆਂ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਇਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਵੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਖੁਸ਼ਕਿਸਮਤੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠਲੀ ਸਰਕਾਰ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਇਸ ਵਾਰ ਕੇਂਦਰੀ ਹਕੂਮਤ ਅਜਿਹੇ ਰੌਂਅ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸਥਿਤੀ ਵਿਗਾੜ ਕੇ ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕਸੂਤੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਰਾਜਨੀਤਕ ਲਾਹਾ ਲਿਆ ਜਾੲੇ। ਇਹ ਵੀ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲੇ ਹਨ ਕਿ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਮੁੜ ਤੋਂ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਟਕਰਾਅ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ, ਉਥੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਡਾ: ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਵੀ ਕਾਫੀ ਸੰਜੀਦਗੀ ਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਾਲ ਮੌਜੂਦਾ ਸੰਕਟ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਲਈ ਸ: ਬਾਦਲ ਨੂੰ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵੱਲੋਂ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਵੱਲ ਅਪਣਾਈ ਗਈ ਦੋਗਲੀ ਨੀਤੀ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਚੁੱਪ ਨੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਕਾਫੀ ਸਿਆਸੀ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਬਾਦਲ ਦਾ ਬੁਲਾਰਾ ਕੌਣ?
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿਛਲੇ 10 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਤਣਾਅ ਭਰੇ ਦੌਰ ਦੌਰਾਨ ਰਾਜ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਤੋਂ ਜਿਥੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਦੀ ਗ਼ੈਰ-ਹਾਜ਼ਰੀ ਬਹੁਤ ਰੜਕਵੀਂ ਅਤੇ ਕਈ ਕਿੰਤੂ-ਪ੍ਰੰਤੂ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸੀ, ਉਥੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬਾਦਲ ਦਲ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀ ਚੁੱਪ ਜਾਂ ਮੋਹਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਤੋਂ ਪਾਸੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਰੁਚੀ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਸੀ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵਾਪਰਿਆ ਕਿ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਵਜੋਂ ਕੈਪਟਨ ਕੰਵਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੋਈ ਸੀਨੀਅਰ ਮੰਤਰੀ ਜਾਂ ਸ: ਢੀਂਡਸੇ ਵਰਗੇ ਨੇਤਾ ਸ: ਬਾਦਲ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਵਜੋਂ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋੲੇ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਮੀਡੀਆ ਸਲਾਹਕਾਰ ਸ: ਹਰਚਰਨ ਬੈਂਸ ਨੇ ਕਾਫੀ ਸੂਝ-ਬੂਝ ਅਤੇ ਸ: ਬਾਦਲ ਵਾਲੀ ਸੰਜਮ ਭਰੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਹੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਸਫਲਤਾ ਨਾਲ ਨਿਭਾਈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਸ: ਬਾਦਲ ਦੁਆਲੇ ਪੈਦਾ ਹੋੲੇ ਇਕ ਸਿਆਸੀ ਖਲਾਅ ਦੀ ਝਲਕ ਵੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਮਿਸਾਲ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚਲੇ ਅਹਿਮ ਮੌਕਿਆਂ ਸਮੇਂ ਵੀ ਧਾਰਮਿਕ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਰਾਬਤਾ ਰੱਖਣ ਜਾਂ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸ: ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ ਇਸ ਸੰਕਟ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਹਿਕੇ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਨੇਤਾ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਸਿਆਸੀ ਸੂਝ ਅਤੇ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਨਹਿਰੀ ਮੌਕਾ ਗੁਆ ਲਿਆ ਹੈ। ਅਜੇ ਵੀ ਉਹ ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਪਰਤ ਕੇ ਮੌਕਾ ਸੰਭਾਲ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦਿਲਚਸਪ ਵਰਤਾਰਾ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਾਰੇ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਦੌਰਾਨ ਭਾਜਪਾ ਐਮ. ਪੀ. ਸ: ਨਵਜੋਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਵੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਤੋਂ ਅਲੋਪ ਰਹੇ। ਉਸ ਦੀ ਚੁੱਪ ਅਤੇ ਗ਼ੈਰ-ਮੌਜੂਦਗੀ ਵੀ ਸਮਝੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ।

ਬਲਜੀਤ ਬੱਲੀ
(ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ ਵਿੱਚੋਂ)

ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਅਧੂਰੀ ਤਸਵੀਰ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸਚਾਈ

• ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਮਾਹਿਰ ਹੋ?
• ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਐਮ. ਬੀ. ੲੇ., ਬੀ. ਬੀ. ੲੇ., ਫੈਸ਼ਨ ਡਿਜ਼ਾਈਨਰ ਜਾਂ ਸੀ. ੲੇ. ਹੋ?
• ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਇੰਜੀਨੀਅਰ, ਮਾਈਕਰੋਬਾਇਓਲੋਜੀ ਮਾਹਿਰ ਜਾਂ ਲਾਈਫ ਸਾਇੰਸ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਡਿਗਰੀਧਾਰੀ ਹੋ?
• ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਫਰਾਟੇਦਾਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲਦੇ ਹੋ?
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੋ ਤਾਂ ਸਮਝੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਹਨੇਰਾ ਹੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਆੲੇ ਦਿਨ ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਮੁਦਰਾ ਕੋਸ਼ ਤੇਜ਼ ਰਫਤਾਰ ਵਧਦੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਦੇ ਲਈ ਸਾਡੀ ਪਿੱਠ ਥਪਥਪਾਉਂਦੇ ਹੋਣ। ਭਾਵੇਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹੋਣ ਕਿ ਹੁਣ 10 ਫੀਸਦੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ। ਭਾਵੇਂ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦਾ ਸੈਂਸੈਕਸ ਹਰ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਲਈ ਨਵੀਆਂ ਬੁਲੰਦੀਆਂ ਛੂਹ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ।
ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਦੇ ਲਈ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੇ ਦਸ-ਦਸ ਰਾਹ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹੋਣ ਪਰ ਘੱਟ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖਿਆਂ ਲਈ ਅੱਜ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਵਧੀਆ ਨੌਕਰੀ ਲੈਣਾ ਬੜੀ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਕਹਿਣ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਨੌਕਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀ ਜਿਹੜੀ ਸਤਰੰਗੀ ਪੀਂਘ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਸ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਨੌਜਵਾਨ ਫਿੱਟ ਨਹੀਂ ਬਹਿੰਦੇ।
ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਦੇ ਇਸ ਦੌਰ ਵਿਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਭਾਵ ‘ਜੌਬ ਮਾਰਕੀਟ’ ਇਸ ਕਦਰ ਉਲਟ-ਪੁਲਟ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰੰਰਪਰਿਕ ਅਰਥ ਹੀ ਬਦਲ ਗੲੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਸਿਰਫ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ’ਚ ਹੀ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇਗਾ, ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਅੱਜ ਇਹ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਪਾਸੇ ਤਾਂ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੇ ਲੋਕ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਰਹੇ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਤਮਾਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਖਤਮ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਇਸੇ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਕਾਰਨ ਅੱਜ ਇਥੇ ਸਾਲਾਨਾ 10 ਫੀਸਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਨਿਪੁੰਨ ਕਾਮੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਪਰ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ 95 ਫੀਸਦੀ ਨਾਨ-ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਸ ਵਿਚ 80 ਫੀਸਦੀ ਗਿਣਤੀ ਪਿੰਡਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਜੇਕਰ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇ ਕਿ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਵਧੀ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨੀਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਵਧੀ ਹੈ ਤਾਂ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਇਸ ਸਮੇਂ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ 5.1 ਫੀਸਦੀ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿਚ 4.7 ਫੀਸਦੀ, ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ 6.8 ਫੀਸਦੀ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਵਿਚ 10 ਫੀਸਦੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ 6.6 ਫੀਸਦੀ, ਰੂਸ 7.6 ਫੀਸਦੀ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ 5.2 ਫੀਸਦੀ, ਚੀਨ 4.2 ਫੀਸਦੀ, ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ 8.4 ਫੀਸਦੀ, ਕੁਵੈਤ 2.2 ਫੀਸਦੀ, ਥਾਈਲੈਂਡ 1.4 ਫੀਸਦੀ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 40 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਭ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਤੇ ਨਾਨ-ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਵਿਚ ਆਇਆ ਵੱਡਾ ਅੰਤਰ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਦਲਦਲ ’ਚ ਫਸਦਿਆਂ ਅਤੇ ਮਹਾਂਨਗਰਾਂ ਦੇ ਮੱਧਵਰਗੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਆਕਾਸ਼ ਵਿਚ ਉਡਦਿਆਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਹਿਣ ਤੋਂ ਭਾਵ ਕਿ ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਨਾਨ-ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ।
ਮੈਕੇਂਜੀ ਗਲੋਬਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਇਹ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਆਈ. ਟੀ. ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਅਗਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ 30 ਤੋਂ 40 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਵਧੇਗਾ। ਇਸੇ ਵਜ੍ਹਾ ਕਾਰਨ ਸਾਲ 2015 ਤੱਕ 30 ਲੱਖ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮਿਲੇਗਾ ਪਰ ਕੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ 20 ਲੱਖ ਗ੍ਰੈਜੂੲੇਟ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਲੱਖ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂੲੇਟ ਨੌਜਵਾਨ ਇਸ ਮੰਗ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਸਕਣਗੇ? ਸਰਕਾਰੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀੲੇ ਤਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਚੱਲ ਰਹੇ ਇਸ ਸੰਗਠਿਤ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕੇਵਲ 7 ਫੀਸਦੀ ਹਿੱਸਾ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਥੇ ਵਿਚਾਰਨਯੋਗ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।

- ਲੇਖਕ ਦਾ ਨਾਂ ਉਪਲੱਬਧ ਨਹੀਂ ਸੀ
(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ)

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੰਕਟ ਸਮੇਂ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ

ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਨੇ ਅਪਣਾੲੀ ਸੰਤੁਲਿਤ ਪਹੁੰਚ

ਸਹੀ ਮਾਅਨਿਆਂ ’ਚ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਪਰਖ ਸੰਕਟ ਸਮੇਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਮੀਡੀਆ ਲੲੀ ਨਾ ਕੋੲੀ ਇਕਸਾਰ ਨੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹਦਾਇਤਾਂ। ਜੇ ਕੋੲੀ ਹਨ ਵੀ ਤਾਂ ਉਹ ਅਮਲੀ ਰੂਪ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦੀਆਂ। ਸੰਕਟ ਸਮੇਂ ਮੁਲਕ ਦੇ, ਰਾਜ ਦੇ ਹਿਤ ਕਿਵੇਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿਣ, ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਇਹ ਮੁੱਖ ਚਿੰਤਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਵੇਖਣ ਵਿਚ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਇਕ ਨਿਊਜ਼ ਚੈਨਲਾਂ ਨੇ ਮੌਜੂਦਾ ਵਿਵਾਦ ਨੂੰ ਉਛਾਲ ਕੇ, ਬਲਦੀ ’ਤੇ ਤੇਲ ਪਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਟੀ. ਆਰ. ਪੀ. ਵਧਾਉਣ ਨੂੰ ਹੀ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮਾਜਿਕ ਜਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਕਟ ਸਮੇਂ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਧਿਰਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਤੇ ਨਿਰਣਾਇਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਹਨ ਮੀਡੀਆ, ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ, ਧਾਰਮਿਕ ਆਗੂ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਸੇਵੀ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ। ਮੀਡੀਆ ਸੰਕਟ-ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਕੀ ਰੁਖ਼ ਅਖ਼ਤਿਆਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਧਾਰਮਿਕ ਆਗੂ ਕਿੰਨੀ ਕੁ ਸੁਚਾਰੂ ਅਗਵਾੲੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਸੇਵੀ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀ ਕੁ ਤੱਤਫਟ ਹਾਂ-ਪੱਖੀ ਸਰਗਰਮ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕਰ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਸਭ ਕੁਝ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਵਿਗਾੜ ਜਾਂ ਸੰਭਾਲ।
ਮੌਜੂਦਾ ਵਿਵਾਦ ਦੇ ਚਲਦੇ ਜਿਥੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕੀ ਨੋਟਾਂ ਅਤੇ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕਰਨੀ ਹੋਵੇਗੀ, ਉਥੇ ਕੁਝ ਹਿੰਦੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਚੈਨਲਾਂ ਨੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਮਾਪ-ਦੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਧੱਜੀਆਂ ਉਡਾਉਂਦਿਆਂ ਨਿਹਾਇਤ ਗ਼ੈਰ-ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰਾਨਾ ਪਹੁੰਚ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਮੁੱਚੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਗ਼ੈਰ-ਸੰਜੀਦਾ ਅਤੇ ਉਲਾਰ ਨਜ਼ਰ ਆੲੀ। ਚੁਣ-ਚੁਣ ਕੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸੁਰਖੀਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ’ਤੇ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਣਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਸੀ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਡਰ ਭੈਅ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣਦਾ ਗਿਆ। ਭੜਕਾਊ ਸੁਰਖੀਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਨਾਲ ਲਗਾਤਾਰ ਕੲੀ ਦਿਨ ਉਹ ਫੁਟਿਜ ਵਿਖਾੲੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਨੰਗੀਆਂ ਤਲਵਾਰਾਂ, ਅੱਗ ਦੀਆਂ ਲਪਟਾਂ ਅਤੇ ਰੋਹ ਭਰੇ ਮੁਜ਼ਾਹਰੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ। ਜਦ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਚਲੇ ਰੋਸ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਦਿੱਤੀ ਗੲੀ ਤਾਂ ਕੇਵਲ ਕੁਝ ਲੋਕ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਗੁੱਸਾ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਸਾਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਜਨ-ਜੀਵਨ ਆਮ ਵਾਂਗ ਸੀ। ਰੋਸ ਪ੍ਰਗਟਾਅ ਰਹੀ ਟੋਲੀ ਪਿੱਛੇ ਸੜਕ ’ਤੇ ਆਵਾਜਾੲੀ ਨਿਰਵਿਘਨ ਜਾਰੀ ਸੀ। ਪਰ ਖ਼ਬਰ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਸਨਸਨੀ ਭਰੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਵੇਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਅੰਤਾਂ ਦਾ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਅਤੇ ਫੁਟਿਜ ਸੈਂਕੜੇ ਵਾਰ ਦੁਹਰਾੲੀ ਗੲੀ। ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਖ਼ਬਰ ਦਾ ਅਸਰ ਤਾਂ ਹੋਣਾ ਹੀ ਸੀ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਪਲੋ-ਪਲੀ ਸੰਨਾਟਾ ਪਸਰਦਾ ਗਿਆ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਸੰਕਟ ਸਮੇਂ ਸਹਿਜ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ ਭਰੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਅਮਨ ਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਬਣਾੲੀ ਰੱਖਣ ਲੲੀ ਪ੍ਰੇਰ ਕੇ ਸੰਤੁਲਤ ਪਹੁੰਚ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ। ਸੂਝਬੂਝ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲੈਂਦਿਆਂ ਕਿਧਰੇ ਵੀ ਭੜਕਾਊ ਜਾਂ ਦਹਿਸ਼ਤ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਨਾ ਨਫ਼ਰਤ ਉਪਜਾਉਣ ਜਾਂ ਗੁੱਸਾ ਭੜਕਾਉਣ ਵਾਲੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੁਹਰਾੲੇ ਗੲੇ। ਪਹੁੰਚ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਿਤ ਵਿਚ ਜੋ ਦੂਰ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲਿਆ ਹੈ, ਉਹਦੇ ਲੲੀ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਚੈਨਲਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਮਸਲਾ ਸਵੈ-ਜ਼ਾਬਤੇ ਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਤਾਂ ਮੁੱਢ ਬੰਨ੍ਹਣਾ ਪੈਣਾ ਹੈ। ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਨੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਅਮਨ, ਭਾੲੀਚਾਰਾ ਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਬਣਾੲੀ ਰੱਖਣ ਲੲੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਦੇ ਵਿਖਾਇਆ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਕੁਝ ਹਿੰਦੀ, ਨਿਊਜ਼ ਚੈਨਲਾਂ ਨੇ ਭੜਕਾਊ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੰਦੇ ਆਗੂਆਂ ’ਤੇ ਕੈਮਰੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤੇ। ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀੲੇ ਵਿਚ ਜ਼ਮੀਨ ਆਸਮਾਨ ਦਾ ਅੰਤਰ ਸੀ। ਦਰਸ਼ਕ ਬੜਾ ਸੂਝਵਾਨ ਹੈ। ਉਹ ਇਹ ਅੰਤਰ ਭਲੀਭਾਂਤ ਸਮਝਦਾ ਹੈ। ਜਦ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਰਗ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਅਮਨ ਸ਼ਾਂਤੀ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਥ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਅਫਸੋਸ ਨਾਲ ਕਹਿਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਚੈਨਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਭੁਗਤ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਿਸੇ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਜਾਂ ਆਗੂ ਨਾਲ ਵਿਰੋਧ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਉਲਾਰ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਭੜਕਾਊ ਨੀਤੀ ਅਪਣਾ ਕੇ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਮਾਹੌਲ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਖੁੱਲ੍ਹ ਨਹੀਂ ਮਿਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਮਾਮੂਲੀ ਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤ ਵਿਗੜਨ ਦੀ ਆੜ ਵਿਚ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਤੱਤ ਆਪਣੀ ਚਾਲ ਚਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਅਜਿਹੀ ਸੋਚ ਲੈ ਕੇ ਚਲਦਾ ਹੈ ਜੋ ਨਿਹਾਇਤ ਨਿੰਦਣਯੋਗ ਹੈ।

(ਪ੍ਰੋ: ਕੁਲਬੀਰ ਸਿੰਘ - ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ)

17 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਸੁੰਨਸਾਨ ਹੋੲੀਆਂ

17 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਅਮਨ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਮੁਕੰਮਲ ਪੰਜਾਬ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਵਕਫੇ ਦੌਰਾਨ ਭਾਵੇਂ ਕੁਝ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੁਝ ਸਮਾਜਿਕ, ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਪੰਜਾਬ ਬੰਦ ਦੇ ਸੱਦੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਅਜਿਹੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੱਦੇ ਨੂੰ ਮੁਕੰਮਲ ਹੁੰਗਾਰਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮਿਲਿਆ। ਸ਼੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸਮੁੱਚੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਸਿਰ ਮੱਥੇ ਮੰਨ ਕੇ ਆਪਣੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਅਦਾਰੇ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁੱਚੀ ਆਸਥਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤੇ ਬੰਦ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਸ਼ਾਂਤਮੲੀ ਰੱਖ ਕੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੌਧਿਕ ਪੱਧਰ ਦੀ ਵੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਉਦਾਹਰਣ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਖਾੜਕੂਵਾਦ ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਖਾੜਕੂ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਸੱਦੇ ’ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਭਾਵੇਂ ਬੰਦ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਬੰਦ ਤੇ ਅੱਜ ਦੇ ਬੰਦ ’ਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਅੰਤਰ ਹੈ। ਅੱਜ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1990 ’ਚ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸੱਦੇ ਉਤੇ ਪੰਜਾਬ 3 ਦਿਨ ਬੰਦ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਹੁਣ ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵੱਲੋਂ ਦਸਮ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਦੇ ਰੋਸ ਵਜੋਂ ਸਮੂਹ ਸਿੱਖ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹੋਰ ਭਾੲੀਚਾਰੇ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਬੰਦ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਹੁੰਗਾਰਾ ਦੇ ਕੇ ਭਾੲੀਚਾਰਕ ੲੇਕਤਾ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਵੱਲ ਠੋਸ ਕਦਮ ਪੁੱਟਿਆ ਹੈ। ਬੰਦ ਦੌਰਾਨ ਇੰਝ ਜਾਪ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ 17 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰ ਮੁਕਤ ਹੋੲੀਆਂ ਹੋਣ।

ਸਿਰਸਾ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਟਰਕਾਅ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲੲੀ ਫਾਰਮੂਲਾ ਤਿਆਰ-ਸਵਾਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼

ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਮੁਖੀ ਵੱਲੋਂ ਦਸਮ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸਵਾਂਗ ਰਚਣ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਗੁਰਮੀਤ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸੰਗਠਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਚੱਲ ਰਹੇ ਟਕਰਾਅ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲੲੀ ਇਕ ਫਾਰਮੂਲਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਰਬ ਧਰਮ ਵਫਦ ਵਿਚ ਆੲੇ ਸਵਾਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼ ਨੇ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਨਾਲ ਮੀਟਿੰਗ ਪਿੱਛੋਂ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ। ਸਿਰਸਾ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਨਾਲ ਲਗਪਗ 6 ਘੰਟੇ ਚੱਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਪਿੱਛੋਂ ਸਵਾਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ’ਚ ਚਲ ਰਹੇ ਟਕਰਾਅ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚ ਗੲੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਟਕਰਾਅ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲੲੀ ਇਕ ਫਾਰਮੂਲਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਕੱਲ੍ਹ ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਸ਼ਾਂਤੀ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਵਾਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਜਥੇ: ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਟੈਲੀਫੋਨ ’ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਹੁੰਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਕੀ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਗੁਰਮੀਤ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਸਿੰਘ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗਣਗੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁਆਫੀ ਅਤੇ ਅਫਸੋਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਰਸਤਾ ਕੱਢ ਲਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਮੀਟਿੰਗ ਪਿੱਛੋਂ ਸਵਾਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼ ਦੂਜੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਗੲੇ। ਵਫਦ ’ਚ ਸਵਾਮੀ ਅਗਨੀਵੇਸ਼ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜੈਨ ਮੁਨੀ ਲਕੇਸ਼ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਮੌਲਾਨਾ ਜਮਾਲ ਅਹਿਮਦ ਇਲਿਆਸੀ ਅਤੇ ਫਾਦਰ ਫਿਲਿਪ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ।

ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਵਿਰੁੱਧ ਪੰਜਾਬ ਮੁਕੰਮਲ ਬੰਦ ਰਿਹਾ (ਅਣਸੁਖਾਵੀਂ ਘਟਨਾ ਨਹੀਂ)

* ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਸੱਦੇ ਨੂੰ ਭਰਵਾਂ ਹੁੰਗਾਰਾ * ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਆਵਾਜਾੲੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਠੱਪ ਰਹੀ * ਰਾਮਪੂਰਾ ਫੂਲ ਵਿਚ 25 ਧਰਨਾਕਾਰੀ ਹਿਰਾਸਤ ’ਚ ਲੲੇ * ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ’ਚ ਮਾਮੂਲੀ ਭੰਨ-ਤੋੜ * ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਆਮ ਵਾਂਗ ਬਹਾਲ ਰਹੀਆਂ

ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਦੇ ਮੁਖੀ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿਰੋਧੀ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਖਿਲਾਫ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਗੲੇ ਬੰਦ ਦੇ ਸੱਦੇ ਨੂੰ ਜਿਥੇ ਰਾਜ ਭਰ ਵਿਚ ਮੁਕੰਮਲ ਹੁੰਗਾਰਾ ਮਿਲਿਆ, ੳੁਥੇ ਆਮ ਜਨ-ਜੀਵਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਠਹਿਰ ਗਿਆ। ਰਾਜ ਭਰ ਵਿਚੋਂ ਮਿਲੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਇੱਕਾ-ਦੁੱਕਾ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬੰਦ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ਾਂਤਮੲੀ ਤੇ ਅਮਨ-ਪੂਰਬਕ ਰਿਹਾ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਲੁਧਿਆਣਾ, ਪਟਿਆਲਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਜਲੰਧਰ, ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਤੇ ਬਠਿੰਡਾ ’ਚ ਬੰਦ ਦੌਰਾਨ ਕੋੲੀ ਵੀ ਅਣਸੁਖਾਵੀਂ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰਨ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ’ਚ ਮੁਜ਼ਾਹਰਾਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਵਿਚਾਲੇ ਬਹਿਸਬਾਜ਼ੀ ਉਪਰੰਤ ਪੁਲਿਸ ਵੱਲੋਂ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਫਾਜ਼ਲਿਕਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਮੋਟਰਸਾੲੀਕਲ ਸਵਾਰ ਕੁਝ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਇਕ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਠੇਕੇ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਕੇ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਬੋਤਲਾਂ ਤੋੜ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਇਕ ਹੋਰ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਦੁਕਾਨ ਦਾ ਸ਼ੀਸਾ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ। ਮੋਗਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੀਬੀ ਕਾਹਨ ਕੌਰ ਵਿਖੇ 200 ਦੇ ਕਰੀਬ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨ ਇਕੱਤਰ ਹੋ ਗੲੇ ਤੇ ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਂਤਮੲੀ ਰੋਸ ਮਾਰਚ ਕੀਤਾ। ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ’ਤੇ ਧਰਨਾ ਮਾਰਿਆ ਪਰ ਜਦ ਟਰੇਨ ਆੲੀ ਤਾਂ ਧਰਨਾ ਚੁੱਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਬਠਿੰਡਾ ਤੋ ਮਿਲੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ ਪੰਥਕ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੇ 25 ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ੳੁਸ ਸਮੇਂ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਧਰਨਾ ਮਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਹਿਰਾਸਤ ਵਿਚ ਲੲੇ ਗੲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿਚ ਸਥਾਨਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਮੁਖੀ ਤੇ ਇਕ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਵਾਲੀ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਮੁਖੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।
ਮਿਲੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਬੰਦ ਦੌਰਾਨ ਪੂਰੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਸੁੰਨਸਾਨ ਰਹੀਆਂ। ਕੋੲੀ ਵੀ ਬੱਸ ਜਾਂ ਟਰੱਕ ਕਿਸੇ ਸੜਕ ’ਤੇ ਨਾ ਦਿਸਿਆ। ਕੇਵਲ ਕੁਝ ਇਕ ਨਿੱਜੀ ਵਾਹਨ ਹੀ ਵਿਰਲੇ-ਟਾਵੇਂ ਦਿਖਾੲੀ ਦਿੱਤੇ। ਮੁੱਖ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੇ ਵਾਹਨ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਣਸੁਖਾਵੀਂ ਘਟਨਾ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲੲੀ ਗਸ਼ਤ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਹਰਿਆਣਾ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ੳੁਤਰਾਖੰਡ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਦੀਆਂ ਬੱਸਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੀ ਰਹੀਆਂ ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਬੱਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਰੋਡਵੇਜ਼, ਪਨਬੱਸ ਅਤੇ ਪੈਪਸੂ ਰੋਡ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਦੀਆਂ ਬੱਸਾਂ ਵੀ ਬਿਲਕੁਲ ਬੰਦ ਰਹੀਆਂ।


ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚਲੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਡੇਰੇ ਸਲਾਬਤਪੁਰਾ ਵਿਖੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਕੀਤੀ ਰੱਖੀ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਕਰ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਤਖਤ ਸ੍ਰੀ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ ਵਿਖੇ ਸਖਤ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਗੲੇ। ਰਾਜ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਅਕ ਅਦਾਰੇ, ਦੁਕਾਨਾਂ ਤੇ ਵਪਾਰਕ ਅਦਾਰੇ ਵੀ ਮੁਕੰਮਲ ਬੰਦ ਰਹੇ। ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੱਲ੍ਹ ਹੀ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਅਕ ਅਦਾਰੇ ਬੰਦ ਰੱਖਣ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੁਕਮਾਂ ਕਾਰਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੱਜ ਦੇ ਇਮਤਿਹਾਨ ਮੁਲਤਵੀ ਕਰਨ ਲੲੀ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪਿਆ।
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਮੁਹਾਲੀ ਤੱਕ ਵੀ ਆਵਾਜਾੲੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋੲੀ। ਸਰਕਾਰੀ ਦਫਤਰਾਂ ਤੇ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਬੰਦ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਕਿੳੁਂਕਿ ਸਰਕਾਰੀ ਬੱਸਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕੰਮ ’ਤੇ ਪੁੱਜਣ ਵਾਲੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਬੱਸ ਸੇਵਾ ਠੱਪ ਹੋਣ ਕਾਰਣ ਕੰਮਾਂ ’ਤੇ ਨਾ ਪੁੱਜ ਸਕੇ। ਬੰਦ ਕਾਰਨ ਸਬਜ਼ੀ, ਫਲ ਤੇ ਦੁੱਧ ਦੀ ਸਪਲਾੲੀ ਵੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋੲੀ। ਪੇਂਡੂ ਇਲਾਕਿਆਂ ’ਚੋ ਇਹਨਾਂ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਸਪਲਾੲੀ ਨਾ ਹੋ ਸਕੀ। ਬੰਦ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਰਾਜ ਵਿਚ ਹਸਪਤਾਲ ਅਤੇ ਮੈਡੀਕਲ ਸਟੋਰ ਖੁੱਲੇ ਰਹੇ। ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਵੀ ਦਵਾੲੀਆਂ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਾਸਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਰਹੀਆਂ।

(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ ਵਿੱਚੋਂ ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ)

ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਵੱਲੋਂ 22 ਮੲੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤਮੲੀ ਪੰਜਾਬ ਬੰਦ ਦਾ ਸੱਦਾ

• ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਦਾ ਅਫ਼ਸੋਸ ਰੱਦ
27 ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚਲੇ ਸਾਰੇ ਡੇਰੇ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦੀ ਚਿਤਾਵਨੀ

ਡੇਰਾ ਸਿਰਸਾ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਅੱਜ ਇਥੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਪੰਜ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਵੱਲੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਿੱਖ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਨਾਲ ਇਕੱਤਰਤਾ ਕਰਨ ੳੁਪਰੰਤ ੳੁਕਤ ਡੇਰੇ ਦੇ ਮੁਖੀ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਿੰਦਿਆਂ ਜਿਥੇ ੳੁਕਤ ਡੇਰੇ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਗਟਾੲੇ ਅਫਸੋਸ ਸਬੰਧੀ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਛਪਵਾੲੇ ਗੲੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਢੋਂ ਹੀ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ੳੁਥੇ ਰੋਸ ਵਜੋਂ 22 ਮੲੀ ਨੂੰ ਸਮੁੱਚਾ ਪੰਜਾਬ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ੳੁਕਤ ਡੇਰੇ ਦੇ ਮੁਖੀ ਨੂੰ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ੳੁਹ 27 ਮੲੀ ਤੱਕ ਡੇਰਾ ਸਲਾਬਤਪੁਰਾ ਸਮੇਤ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚਲੇ ਹੋਰ ਡੇਰੇ ਬੰਦ ਕਰਵਾੲੇ ਨਹੀਂ ਤਾਂ 31 ਮੲੀ ਨੂੰ ਅਗਲੀ ਸਖਤ ਕਾਰਵਾੲੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾੲੇਗਾ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਕੁਝ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਪੰਜ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਗੲੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਦਿਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਡੇਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਵਾੳੁਣ ਲੲੀ ਸਵੇਰੇ 21 ਮੲੀ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਅਰਦਾਸ ਕਰਨ ੳੁਪਰੰਤ ਮਾਰਚ ਆਰੰਭ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ।
ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਕੱਤਰੇਤ ਵਿਖੇ ਅੱਜ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਸਿੱਖ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਨਾਲ ਚੱਲੀ ਗੱਲਬਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਿੰਦਿਆਂ ਜਥੇਦਾਰ ਗਿਆਨੀ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵੇਦਾਂਤੀ ਨੇ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ। ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ੳੁਕਤ ਡੇਰੇ ਵੱਲੋਂ ਅੱਜ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਬੜੀ ਚਲਾਕੀ ਭਰੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਵਾਲੇ ਮੁਆਫੀ ਸਬੰਧੀ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਵਾੲੇ ਗੲੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਵੱਲੋਂ ਮੁੱਢੋਂ ਹੀ ਰੱਦ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ੳੁਕਤ ਡੇਰੇ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵੱਲੋਂ ਸਲਾਬਤਪੁਰਾ ਡੇਰੇ ਵਿਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾੳੁਣ ਦੇ ਰਚੇ ਗੲੇ ਸਵਾਂਗ ਕਾਰਨ ਸਿੱਖ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਠੇਸ ਪੁੱਜੀ ਹੈ, ਇਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਬਠਿੰਡਾ ਵਿਚ ਸ਼ਾਂਤਮੲੀ ਰੋਸ ਮਾਰਚ ਕਰ ਰਹੀ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ’ਤੇ ੳੁਕਤ ਡੇਰੇ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹਮਲਾ ਅਤੇ ਇਸ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀ ਗੲੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਕਾਰਨ ਸਿੱਖ ਹਿਰਦੇ ਵਲੂੰਧਰੇ ਗੲੇ ਹਨ। ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਇਸ ਕਾਰਵਾੲੀ ਦੇ ਰੋਸ ਵਜੋਂ 22 ਮੲੀ ਨੂੰ ਸਮੁੱਚਾ ਪੰਜਾਬ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਹਦਾਇਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ 22 ਮੲੀ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਬੰਦ ਦੌਰਾਨ ਕੋੲੀ ਭੜਕਾਹਟ ਵਾਲੀ ਕਾਰਵਾੲੀ ਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਪੂਰਨ ਤੌਰ ’ਤੇ ਮਾਹੌਲ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤਮੲੀ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿਚ 31 ਮੲੀ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਪੱਤਰ ਦੇਣ ਲੲੀ ਰੋਸ ਮਾਰਚ ਕੱਢਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਰੋਸ ਮਾਰਚ 31 ਮੲੀ ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 10 ਵਜੇ ਆਰੰਭ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਰੋਸ ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਪੰਜ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਵਲੋਂ ਰਵਾਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾੲੇਗਾ

ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਵੱਲੋਂ ੳੁਕਤ ਡੇਰੇ ਦੇ ਮੁਖੀ ਗੁਰਮੀਤ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਨੂੰ 27 ਮੲੀ ਤੱਕ ਡੇਰਾ ਸਲਾਬਤ ਪੁਰਾ ਸਮੇਤ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚਲੇ ਆਪਣੇ ਹੋਰ ਡੇਰੇ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਅਲਟੀਮੇਟਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਹ ਡੇਰੇ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬੰਦ ਨਾ ਕਰਵਾੲੇ ਗੲੇ ਤਾਂ ਮੁੜ 31 ਮੲੀ ਨੂੰ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਅਗਲੀ ਸਖਤ ਕਾਰਵਾੲੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾੲੇਗਾ। ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ ਗਠਿਤ ਇਕ ਕਮੇਟੀ ੳੁਕਤ ਡੇਰੇ ਦੇ ਮੁਖੀ ਦੀਆਂ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਧਰਮ ਵਿਰੋਧੀ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਤੌਰ ’ਤੇ ਬੰਦ ਕਰਵਾੳੁਣ ਲੲੀ ਅਤੇ ੳੁਸ ਖਿਲਾਫ ਕਤਲ ਅਤੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹੋਰ ਕੇਸਾਂ ਸਬੰਧੀ ਸੀ. ਬੀ. ਆੲੀ. ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਪੜਤਾਲ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰਵਾੳੁਣ ਲੲੀ 30 ਮੲੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਬੰਧਿਤ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲੇਗੀ। ਇਹ ਕਮੇਟੀ ਇਸ ਪੜਤਾਲ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰਨ ਲੲੀ ਅਪੀਲ ਕਰੇਗੀ।
ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਨੇ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਡੇਰੇ ਵਾਂਗ ਹੋਰ ਪਾਖੰਡੀ ਡੇਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾ ਪੁੱਟਣ ਲੲੀ ਇਹ ਸੰਘਰਸ਼ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗਾ। ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਹਾਜ਼ਰ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ੳੁਹ ਖੰਡੇ ਬਾਟੇ ਦਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛੱਕ ਕੇ ਬਾਣੇ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਬਣਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਲੲੀ ਪਹਿਰਾ ਦੇਣ। ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ੳੁਕਤ ਡੇਰੇ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗੲੀ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਵਿਰੋਧੀ ਇਸ ਕਾਰਵਾੲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਆਗੂਆਂ ਵੱਲੋਂ ਹਮਦਰਦੀ ਸਬੰਧੀ ਸੁਨੇਹੇ ਆੲੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਥੇਦਾਰ ਵੇਦਾਂਤੀ ਨੇ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ। ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਤਾੜਨਾ ਕੀਤੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਭਾੲੀ ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੰਦਗੜ੍ਹ ਨੇ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ੳੁਕਤ ਡੇਰੇ ਦਾ ਮੁਖੀ ਸਿਰਫ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਦੋਖੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ੳੁਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਦਾ ਨਿਰਾਦਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਅੱਜ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਨਕਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੱਲ੍ਹ ਹੋਰ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਵੀ ਨਕਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ ੳੁਸ ਦੀ ਇਸ ਕਾਰਵਾੲੀ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਜਗਤ ਵਿਚ ਵੱਡਾ ਰੋਸ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਇਸ ਵੱਡੇ ਰੋਸ ਨੂੰ ਸਮੁੱਚੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਚੋਂ ਹੁੰਗਾਰਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਹੋਰ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨਾਲ ਆ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋੲੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਜੋਸ਼ ਵਿਚ ਆੲੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ੳੁਹ ਸੰਜਮ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲੈਣ, ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਜਿਥੇ ਕੌਮ ਨੂੰ ਇਸ ਸੰਕਟ ਤੋਂ ੳੁਭਾਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ੳੁਥੇ ਆਪਣੇ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਟੀਚੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲੲੀ ਸਾਰਥਕ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਇਕ ਧੜੇ ਨਾਲ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਸਿਰਫ ਇਕ ਪੱਖ ਨੂੰ ਦਿਖਾੳੁਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ 22 ਮੲੀ ਸਮੁੱਚਾ ਪੰਜਾਬ ਬੰਦ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਪਰ ਇਹ ਕਾਰਵਾੲੀ ਸ਼ਾਂਤਮੲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹੋਵੇਗੀ। ੳੁਤੇਜਿਤ ਹੋ ਰਹੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਦਿਆਂ ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਖਾਲਸੇ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਜੋਸ਼ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਲੰਘ ਗਿਆ ਹੈ। ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੱਜ ਦੀ ਇਕੱਤਰਤਾ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋੲੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਕਰਨ ੳੁਪਰੰਤ ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ੳੁਲੀਕਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਕੁਝ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਕੁਝ ਸੰਕੋਚ ਵੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ ਅਜਿਹਾ ਸਭਨਾਂ ਦੀ ਰਾਇ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਖਤ ਸ੍ਰੀ ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਗਿਆਨੀ ਤਰਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅੱਜ ਦੀ ਕਾਰਵਾੲੀ ਬਾਰੇ ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ।

ਪੰਜ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਫ਼ੈਸਲੇ ਦਾ ਵਿਰੋਧ
ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਵੱਲੋਂ ਅੱਜ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸਿਰਸਾ ਡੇਰੇ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਗੲੇ ਅਗਲੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਇਥੇ ਹਾਜ਼ਰ ਕੁਝ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਮੌਕੇ ’ਤੇ ਹੀ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ੳੁਹ ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦੀਵਾਨ ਹਾਲ ਵਿਖੇ ਆਪਣਾ ਵੱਖਰਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੀਤਾ। ਜਿਥੇ ਨੀਲੇ ਬਾਣੇ ਵਿਚ ਕੁਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਨਾਂਅ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ੳੁਹ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹਨ। ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ੳੁਹ ਅਤੇ ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਕ ਭਲਕੇ 21 ਮੲੀ ਨੂੰ 12 ਵਜੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰਨ ੳੁਪਰੰਤ ੳੁਕਤ ਸਿਰਸਾ ਡੇਰੇ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚਲੇ ਡੇਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਵਾੳੁਣ ਲੲੀ ਕਾਰਵਾੲੀ ਆਰੰਭਣਗੇ। ੳੁਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੋ ਇਸ ਕਾਰਜ ਵਿਚ ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ੳੁਹ ਜੈਕਾਰੇ ਦਾ ਜਵਾਬ ਜੈਕਾਰੇ ਵਿਚ ਦੇਣ, ਤਾਂ ਮੌਕੇ ’ਤੇ ਹਾਜ਼ਰ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਜੈਕਾਰੇ ਛੱਡੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਨੰਗੀਆਂ ਕ੍ਰਿਪਾਨਾਂ, ਬਰਛੇ, ਡਾਂਗਾਂ, ਗੰਡਾਸੀਆਂ ਆਦਿ ਫੜੇ ਹੋੲੇ ਸਨ। ੳੁਕਤ ਨੌਜਵਾਨ ਨੇ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ’ਤੇ ਇਹ ਵੀ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਕਿ ੳੁਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੌਮ ਦੀ ਕੋੲੀ ਚਿੰਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੁਪਹਿਰ ਕਰੀਬ 1.00 ਵਜੇ ਇਸ ਨੌਜਵਾਨ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਕੱਤਰੇਤ ਦੇ ਬਾਹਰ ਇਕੱਤਰ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ 3.00 ਵਜੇ ਤੱਕ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਫੈਸਲਾ ਨਾ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ੳੁਹ ਆਪਣਾ ਵੱਖਰਾ ਜਥੇਦਾਰ ਥਾਪ ਕੇ ਕੌਮ ਨੂੰ ਅਗਲਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇਣਗੇ। ੳੁਪਰੰਤ ਜੈੇਕਾਰੇ ਲਗਾੳੁਂਦੇ ਹੋੲੇ ਇਹ ਨੌਜਵਾਨ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਪੁੱਜ ਗੲੇ ਅਤੇ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਸੰਬੋਧਨ ਤੱਕ ੳੁਥੇ ਡੱਟੇ ਰਹੇ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ 6.00 ਵਜੇ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਅਗਲਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਿੱਤਾ, ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਨਾਅਰੇ ਲਗਾੳੁਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ, ੳੁਪਰੰਤ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹ ਨੌਜਵਾਨ ਪ੍ਰਕਿਰਮਾ ਰਸਤੇ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦੀਵਾਨ ਹਾਲ ਪੁੱਜੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਸਤਿਕਾਰ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਆਗੂ ਤੇ ਵਰਕਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ। ਵਧੇਰੇ ਨੌਜਵਾਨ ਅੱਲ੍ਹੜ ੳੁਮਰ ਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕੲੀ ਗੈਰ ਕੇਸਧਾਰੀ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਿਰ ੳੁਪਰ ਪੀਲੇ ਪਟਕੇ ਬੰਨ੍ਹੇ ਹੋੲੇ ਸਨ ਅਤੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਤੇਜ਼ਧਾਰ ਹਥਿਆਰ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਂਅ ਅਤੇ ਜਥੇਬੰਦੀ ਦੱਸਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ੳੁਹ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।
ਜੰਮੂ ਵਿਖੇ ਇਕ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨ ਸਿਰਸਾ ਡੇਰੇ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਿਰੁੱਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਨਾਅਰੇਬਾਜ਼ੀ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ। ਤਸਵੀਰ : ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ

ਤਣਾਅ ਵਾਲਾ ਮਾਹੌਲ
ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਕੱਤਰੇਤ ਵਿਖੇ ਪੰਜ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀ ਇਕੱਤਰਤਾ ਦੌਰਾਨ ਸਕੱਤਰੇਤ ਦੇ ਬਾਹਰ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਤਨਾਅ ਵਾਲਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ। ਜਥੇਦਾਰਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਕੁਝ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਨੇ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਬਾਰੇ ਇਤਰਾਜ਼ਯੋਗ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਵਰਤੇ। ਕੲੀ ਵਾਰ ਨੰਗੀਆਂ ਕ੍ਰਿਪਾਨਾਂ ਲਹਿਰਾੳੁਂਦਿਆਂ ਜੋਸ਼ ਵਿਚ ਆੲੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂ ਵਾਲਿਆ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਭੜਕਾੳੁ ਨਾਅਰੇ ਵੀ ਲਾੲੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਾਹੌਲ ਵਿਚ ਤਣਾਅ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ।

ਪੁਲਿਸ ਕਰਮਚਾਰੀ ਦੀ ਬੇਤਹਾਸ਼ਾ ਮਾਰਕੁਟਾੲੀ ਅਤੇ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਜ਼ਖਮੀ

ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਅੱਜ ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੌਰਾਨ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਚਿੱਟਕਪੜੀੲੇ ਪੁਲਿਸ ਵਾਲੇ ਵੀ ਹਾਜ਼ਰ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਪੁਲਿਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਜਿਸ ਦਾ ਦਰਜਾ ਸਹਾਇਕ ਸਬ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਦਾ ਰਿਵਾਲਵਰ ਅਚਨਚੇਤੀ ਹੇਠਾਂ ਡਿੱਗ ਪਿਆ ਤਾਂ ਇਥੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਪੁਲਿਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ੳੁਸ ਦੀ ਦਸਤਾਰ ੳੁਤਾਰਨ ੳੁਪਰੰਤ ੳੁਸ ਦੀ ਬੇਤਹਾਸ਼ਾ ਮਾਰਕੁਟਾੲੀ ਕੀਤੀ। ਇਥੇ ਹਾਜ਼ਰ ਕੁਝ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਕਿ ਇਹ ਵਿਅਕਤੀ ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਥੇ ਮਾਹੌਲ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਲੲੀ ਆਇਆ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ਨਾਖਤ ਹੋਣ ੳੁਪਰੰਤ ਇਸ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਫੋਟੋ ਖਿੱਚ ਰਹੇ ਕੁਝ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰਾਂ ’ਤੇ ਵੀ ੳੁਤੇਜਿਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਕੁਝ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰਾਂ ਨੂੰ ਸੱਟਾਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹਨ

(ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ)