ਮੈਟ੍ਰਿਕ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਪੜ੍ਹਾੲੀ ਅਤੇ ਕਿੱਤੇ

ਮੈਟ੍ਰਿਕ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਪੜ੍ਹਾੲੀ ਅਤੇ ਕਿੱਤੇ

ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਲੲੀ ਸੋਚ-ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਇਹ ਬੜਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਅੱਗੇ ਉਹ ਕੀ ਪੜ੍ਹੇ, ਕੀ ਕਰੇ? ਦਸਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਉਪਰੰਤ ਅਪਣਾੲੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕੋਰਸਾਂ ਸਬੰਧੀ ਲੲੇ ਸੰਜੀਦਾ ਫੈਸਲੇ ਉੱਤੇ ਉਸ ਦਾ ਸਮੁੱਚਾ ਭਵਿੱਖ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਸੰਜੀਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੀ ਦੁਚਿੱਤੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਅਗਲੇਰੇ ਪੰਧ ’ਤੇ ਪਾਉਣ ਲੲੀ ਉਸ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ, ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਅਤੇ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਅਗਵਾੲੀ ਕਰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ’ਤੇ ਲਿਆ ਸਹੀ ਫੈਸਲਾ ਹੀ ਵਧੀਆ ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਜਾਮਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਦਸਵੀਂ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਣ ਵਾਲਾ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪੰਧ : 1. ਵਿਗਿਆਨ, 2. ਕਾਮਰਸ, 3. ਆਰਟਸ (ਹਿਊਮੈਨਟੀਜ਼)
ਵਿਗਿਆਨ-ਵਿਗਿਆਨ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਮੈਡੀਕਲ ਜਾਂ ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇਕ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।
ਮੈਡੀਕਲ-ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਅਧੀਨ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਫਿਜ਼ਿਕਸ, ਕੈਮਿਸਟਰੀ ਅਤੇ ਬਾਇਓਲਾਜੀ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੈ। +2 ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਇਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਡਾਕਟਰ, ਦੰਦ ਚਿਕਿਤਸਕ, ਹੋਮਿਓਪੈਥੀ, ਯੂਨਾਨੀ ਜਾਂ ਆਯੂਰਵੈਦਿਕ ਦਵਾੲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਡਾਕਟਰ, ਫਾਰਮਾਸਿਸਟ, ਨਰਸਿੰਗ, ਫਿਜ਼ੀਓਥਰੈਪਿਸਟ, ਲੈਬ. ਟੈਕਨੀਸ਼ਨ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ (ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ\ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦ) ਆਦਿ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 5 ਸਾਲਾ ਵਕਾਲਤ ਡਿਗਰੀ ਜਾਂ ਬੀ. ਐਸ. ਸੀ. ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਨਾਨ-ਮੈਡੀਕਲ-ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਅਧੀਨ ਇਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਫਿਜ਼ਿਕਸ, ਕੈਮਿਸਟਰੀ ਅਤੇ ਗਣਿਤ ਵਿਸ਼ੇ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲੲੀ +2 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਕਰਨ ਲੲੀ ਚੋਣ ਦਾ ਅਸੀਮ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀ +2 ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਮੁਕਾਬਲਾ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ :
• ਨੈਸ਼ਨਲ ਡਿਫੈਂਸ ਅਕੈਡਮੀ\ਨੇਵਲ ਅਕੈਡਮੀ • ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਅਤੇ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿਚ 4 ਸਾਲਾ ਡਿਗਰੀ • 5 ਸਾਲਾ ਵਕਾਲਤ ਡਿਗਰੀ • ਖੇਤੀਬਾੜੀ • ਹਵਾੲੀ ਸੇਵਾਵਾਂ • ਫਿਲਮ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ • ਫਾਰਮੇਸੀ • ਤਿੰਨ ਸਾਲਾ ਬੀ. ਐਸ. ਸੀ. ਡਿਗਰੀ।
ਕਾਮਰਸ-ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਅਧੀਨ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ ਬਿਜ਼ਨੈੱਸ ਸਟੱਡੀ, ਅਕਾਊਂਟੈਂਸੀ, ਬਿਜ਼ਨੈੱਸ ਸਟੈਟ ਤੇ ਇਕਨਾਮਿਕਸ, ਮਾਡਰਨ ਆਫਿਸ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਅਤੇ ਸਟੈਟਿਕਸ ਵਿਸ਼ੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀ +2 ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਮੁਕਾਬਲਾ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦੁਆਰਾ ਸੀ. ੲੇ. ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, ਬੀ. ਸੀ. ੲੇ., ਹੋਟਲ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਜਾਂ ਆਨਰ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਬੀ. ਕਾਮ. ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਆਰਟਸ (ਹਿਊਮੈਨਟੀਜ਼)-ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਅਧੀਨ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੈਟ੍ਰਿਕ ਉਪਰੰਤ ਸਾਹਿਤ, ਇਤਿਹਾਸ, ਫਲਸਫਾ, ਭੂਗੋਲ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ, ਸੰਗੀਤ, ਪੇਂਟਿੰਗ, ਗਣਿਤ ਆਦਿ ਵਿਸ਼ੇ ਲੈ ਕੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀ +2 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਮੁਕਾਬਲਾ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ :
• ਨੈਸ਼ਨਲ ਡਿਫੈਂਸ ਅਕੈਡਮੀ • ਮਰਚੈਂਟ ਨੇਵੀ • ਹੋਟਲ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ • ਡਰਾਇੰਗ • ਬੀਮਾ ਕੰਪਨੀਆਂ।
ਮੈਟ੍ਰਿਕ ਉਪਰੰਤ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਲੋੜੀਂਦੀ ਯੋਗਤਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ਨਿਕਲਦੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਸਿੱਧੀ ਭਰਤੀ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
• ਰੇਲਵੇ • ਥਲ ਸੈਨਾ, ਹਵਾੲੀ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਜਲ ਸੈਨਾ • ਸੀਮਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ • ਇੰਡੋ-ਤਿੱਬਤ ਬਾਰਡਰ ਪੁਲਿਸ • ਰੇਲਵੇ ਪੁਲਿਸ • ਬੀਮਾ ਕੰਪਨੀਆਂ • ਡਾਕ ਸੇਵਾਵਾਂ।
ਮੈਟ੍ਰਿਕ ਉਪਰੰਤ ਰਾਜ ਪੱਧਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚ ਜੇ. ੲੀ. ਟੀ. ਦੁਆਰਾ ਹੇਠ ਲਿਖੇ 3 ਸਾਲਾ ਟੈਕਨੀਕਲ ਕੋਰਸ :
• ਨਕਸ਼ਾ ਨਵੀਸ • ਸਿਵਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ • ਕੈਮੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ • ਕੰਪਿਊਟਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ • ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ • ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਤੇ ਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ • ਮਾੲੀਕਰੋ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ • ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ • ਫੈਸ਼ਨ ਡਿਜ਼ਾੲੀਨ • ਲੈਦਰ-ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ • ਗਾਰਮੈਂਟ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ • ਇੰਸਟਰੂਮੈਂਟੇਸ਼ਨ ਐਂਡ ਕੰਟਰੋਲ • ਇਨਫਰਮੇਸ਼ਨ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ • ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਐਂਡ ਇੰਡਸਟ੍ਰੀਅਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ • ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਐਂਡ ਇਨਫਰਮੇਸ਼ਨ ਸਾਇੰਸ • ਮਕੈਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ (ਫਰਿੱਜ ਤੇ ੲੇਅਰ ਕੰਡੀਸ਼ਨ) • ਮੈਡੀਕਲ ਲੈਬ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ • ਪਲਾਸਟਿਕ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ • ਫਾਰਮੇਸੀ • ਟੈਕਸਟਾੲੀਲ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ • ਟੈਕਸਟਾੲੀਲ ਡਿਜ਼ਾੲੀਨ • ਆਟੋਮੋਬਾੲੀਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਆਦਿ।
ਇਸ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਭਰ ਵਿਚ ਉਕਤ ਡਿਪਲੋਮੇ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ 58 ਕਾਲਜ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਕਨੀਕੀ ਕੋਰਸਾਂ ਦੀਆਂ 15145 ਸੀਟਾਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜੇ. ੲੀ. ਟੀ. ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ 19 ਸਰਕਾਰੀ ਬਹੁਉਦੇਸ਼ੀ ਕਾਲਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ 6 ਕਾਲਜ ਲੜਕੀਆਂ ਲੲੀ ਰਾਖਵੇਂ ਹਨ, ਵਿਚ ਵੀ ਉਕਤ ਕੋਰਸ ਕਰਵਾੲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਕਿੱਤਾਮੁਖੀ ਸਿੱਖਿਆ-ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਕੌਮੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪਾਲਿਸੀ ਅਧੀਨ ਕਿੱਤਾਮੁਖੀ ਸਿੱਖਿਆ 1986 ਵਿਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਗੲੀ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਇਸ ਸਿੱਖਿਆ ਲੲੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ 345 ਸਕੂਲ ਸੂਚੀਬੱਧ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਕੇਵਲ 255 ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਿੱਤਾਮੁਖੀ ਕੋਰਸਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ-
ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ-• ਸਰਵੇਅਰ ਤੇ ਐਸਟੀਮੇਟਰ • ਰੋਡਜ਼ ਤੇ ਬਿਲਡਿੰਗ ਕੰਸਟ੍ਰਕਸ਼ਨ ਟੈਕਨੀਸ਼ਨ • ਵਾਟਰ ਸਪਲਾੲੀ ਐਂਡ ਸੈਨੇਟਰੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ • ਘੜੀਆਂ ਤੇ ਕਲਾਕ ਰਿਪੇਅਰ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ • ਰੇਡੀਓ ਤੇ ਟੀ. ਵੀ. ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ • ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲ (ਡੋਮੈਸਟਿਕ) • ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲ ਵਾਇਰਿੰਗ • ਸ਼ੂਗਰ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ • ਰੂਰਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਟੈਕਨੀਸ਼ਨ • ਆਟੋਮੋਬਾੲੀਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਟੈਕਨੀਸ਼ਨ • ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇੰਸ • ੲੇਅਰ ਕੰਡੀਸ਼ਨਿੰਗ ਐਂਡ ਰੈਫਰੀਜਰੇਟਰ ਟੈਕਨੀਸ਼ਨ
ਖੇਤੀਬਾੜੀ-• ਫਸਲ ਉਤਪਾਦਨ • ਡੇਅਰੀ • ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜੇ • ਫਰੂਟ ਪੈਰੀਵੈਨਸ਼ਨ • ਪੋਲਟਰੀ ਅਤੇ ਸੂਰ ਪਾਲਣ • ਮੱਛੀਆਂ
ਹੈਲਥ ਐਂਡ ਪੈਰਾਮੈਡੀਕਲ ਸਾਇੰਸ-• ਡੈਂਟਲ ਟੈਕਨੀਸ਼ਨ • ਮੈਡੀਕਲ ਲੈਬ ਅਸਿਸਟੈਂਟ • ਡਿਪਲੋਮਾ-ਇਨ-ਫਾਰਮੇਸੀ • ਨਰਸਿੰਗ • ਐਕਸ-ਰੇ-ਟੈਕਨੀਸ਼ਨ • ਨਜ਼ਰ ਸੰਬੰਧਿਤ ਟੈਕਨੀਸ਼ਨ।
ਹੋਮ ਸਾਇੰਸ-• ਬੇਕਰੀ ਐਂਡ ਕਨਫੈਕਸ਼ਨਰੀ • ਕਰੈਚ ਐਂਡ ਪ੍ਰੀ-ਸਕੂਲ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ • ਕਮਰਸ਼ੀਅਲ ਗਾਰਮੈਂਟ ਮੇਕਿੰਗ • ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਜਾਵਟ।
ਹਿਊਮੈਨਟੀਜ਼-• ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ
ਬਿਜ਼ਨੈੱਸ ਅਤੇ ਕਾਮਰਸ-1. ਆਫਿਸ ਅਸਿਸਟੈਂਟਸ਼ਿਪ, 2. ਅਕਾਊਂਟਿੰਗ ਐਂਡ ਟੈਕਸੇਸ਼ਨ।
ਸਰਕਾਰੀ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਿਖਲਾੲੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਕੋਰਸ : 6 ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਕੋਰਸ-• ਡਾਟਾ ਐਂਟਰੀ ਉਪਰੇਟਰ • ਆਟੋ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ਨ • ਪਲੰਬਿੰਗ • ਪੇਂਟਰ • ਕਰੈਚ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ।
ਇਕ ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ-• ਪਲਾਸਟਿਕ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ੳੁਪਰੇਟਰ • ਵੈਲਟਰ • ਆਰਚੀਟੈਕਚਰ ਸਹਾਇਕ • ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ • ਪੰਪ ਮਕੈਨਿਕ • ਕਾਰਪੇਂਟਰ • ਹੇਅਰ ਐਂਡ ਸਕਿੰਨ ਕੇਅਰ • ਫਲਾਂ ਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ • ਸਟੈਨੋਗ੍ਰਾਫੀ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ)
2 ਸਾਲਾ ਕੋਰਸ-• ਫਿਟਰ • ਟਰਨਰ • ਮਸ਼ੀਨਿਸਟ • ਮਕੈਨਿਕ • ਡੈਂਟਲ ਲੈਬ ਟੈਕਨੀਸ਼ਨ • ਆਟੋ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਸ਼ਨ • ਵਾਇਰਲੈਸ ਉਪਰੇਟਰ • ਮਸ਼ੀਨਿਸਟ ਗਰਾੲੀਂਡਰ • ਨਕਸ਼ਾ ਨਵੀਸ (ਸਿਵਲ ਜਾਂ ਮਕੈਨੀਕਲ) • ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਮਕੈਨਿਕ • ਫਰਿੱਜ ਤੇ ੲੇਅਰ ਕੰਡੀਸ਼ਨ ਮਕੈਨਿਕ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮਾਰਕੀਟ ਦੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਾੲੀਵੇਟ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵੀ ਮਕੈਨਿਕ, ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ, ਲੱਕੜ ਮਿਸਤਰੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਿੱਤਾਮੁਖੀ ਕੰਮ ਅਪਣਾ ਕੇ ਹੁਨਰਮੰਦ ਹੋਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਮਾਰਕੀਟ ਦੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਕੋੲੀ ਆਪਣੀ ਦੁਕਾਨ ਖੋਲ੍ਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

-
ਸਵਰਨ ਸਿੰਘ ਭੰਗੂ
ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ, ਸ: ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਕੰਗ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਰੂਰਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਫਾਰ ਕੈਰੀਅਰ ਕੋਰਸਿਜ਼, ਬਸੀ ਗੁੱਜਰਾਂ, ਰੂਪਨਗਰ।
ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ